نام دیگر اسید سیتریک چیست؟
نام دیگر اسید سیتریک، جوهر لیمو است که در برخی از مرکبات به خصوص لیمو و لیمو ترش یافت می شود. طعم ترشی که در لیموترش احساس می شود،
به خاطر وجود جوهر لیمو است. اسید سیتریک یا جوهر لیمو، اسیدی آلی و ضعیف است که برای طعم دادن به برخی از خوراکی ها به عنوان افزودنی اضافه شده و در مواد پاک کننده و مکمل های غذایی نیز به کار برده می شود. نام دیگر اسید سیتریک و خواص این اسید را در این مقاله نشریه جهان شیمی فیزیک می آموزیم.
اسید سیتریک چیست؟
جوهر لیمو یا اسید سیتریک، برای اولین بار در سال ۱۷۸۴ توسط یک محقق سوئدی کشف شد. استخراج این اسید از آب لیمو بوده و بعد از سال ۱۹۰۰ میلادی بود که این اسید را به صورت غیرطبیعی و با کمک تخمیر از طریق قارچ سیاه به دست آوردند. اسید سیتریک ترکیبی با قدرت اسیدی ضعیف بوده و ترکیبی بدون بو و بی رنگ است. این اسید مزه ای ترش داشته و در ترکیب مواد غذایی، به عنوان یک نگهدارنده و طعم دهنده رفتار می کند. از این اسید به عنوان عامل ضدعفونی کننده در مواد دارویی نیز استفاده می کنند.
اسید سیتریک به طور عمده در میوه هایی چون لیموترش، آناناس، تمشک، توت فرنگی، زغال اخته، گیلاس، پرتقال، نارنگی، گریپ فروت و … وجود دارد.
خواص فیزیکی و شیمیایی اسید سیتریک
فرمول مولکولی اسید سیتریک به صورت C۶H۸O۷ بوده و یک اسید تری کربوکسیلیک است. اسید سیتریک دارای خاصیت نرم کنندگی بوده و ضدانعقاد کننده و یک آنتی اکسیدان است. این اسید به عنوان عامل بافری بوده و به عنوان طعم دهنده، اصلاح کننده PH و نگهدارنده است. اسید سیتریک در دمای ۱۵۳ درجه سانتی گراد ذوب شده و در دمای ۳۱۰ درجه سانتی گراد به جوش می آید.
از نظر ظاهری، پودری سفیدرنگ بوده و در دو نوع اسید سیتریک خشک و آبدار وجود دارد. اگز اسید سیتریک آبدار تا دمای ۷۸ درجه سانتی گراد حرارت داده شود به اسید سیتریک خشک تبدیل می شود. تولید اسید سیتریک آبدار با تبلور در آب گرم بوده ولی اسید سیتریک خشک با تبلور در آب سرد حاصل می شود.
تولید اسید سیتریک
در حال حاضر بیشتر از ۹۹ درصد از اسید سیتریک مورد نیاز در دنیا از تخمیر میکروبی به دست می آید. ۱ درصد باقیمانده به طور طبیعی از مرکبات استخراج می شود، زیرا چنین روشی مستلزم هزینه بالایی می شود. مقدار زیادی از این اسید با کمک تخمیر قارچی به نام آسپرژیلوس نیگر حاصل می شود که از کربوهیدراتی مانند ملاس و یا شکر استفاده می کند. بعد از تخمیر، موادی مانند پتاسیم فسفات و سولفات منیزیم به آن اضافه شده و بعد از این که تعادل PH برقرار شد، صفحات استریل را وارد می کنند. در نتیجه محصول ایجاد شده را پوشانده می شود که یک حصیر قارچ است. تولید اسید سیتریک، چند روز بعد شروع شده و مصرف قند آغاز می شود.
جوهر لیمو و صنایع مختلف
۷۰ درصد از اسید سیتریک تولید شده برای تولید و مواد غذایی و نوشیدنی ها، ۲۰ درصد برای تولید مکمل های غذایی و داروسازی و ۱۰ درصد باقیمانده نیز برای تولید مواد شوینده و پاک کننده به کار برده می شود. در مواد غذایی، اسید سیتریک به عنوان طعم دهنده، نگهدارنده و افزاینده اسیدیته است. در مواد دارویی، این اسید به نگهداری مواد فعال در داروها کمک کرده و به ایجاد طعم خوب در داروهای تلخ جویدنی یا نوشیدنی کمک می کند. به عنوان مثال در مکمل های منیزیم و کلسیم، نمک اسید سیتریک برای بالا بردن میزان جذب آن هاست.
اسید سیتریک در شوینده ها و ضدعفونی کننده ها، نقش ضدعفونی کنندگی را در برابر باکتری ها و ویروس ها دارد. اسید سیتریک می تواند به جای تمیزکننده های اسیدی مانند کلر استفاده شده و با از بین بردن لکه های سخت، آهک و زنگ آهن کمک کند.
