همه چیز در مورد ویتامین B1

امروز در نشریه الکترونیک جهان شیمی فیزیک قصد داریم تا شما را با ویتامین B1 آشنا کنیم. این ویتامین باعنوان تیامین نیز شناخته می شود و یکی از هشت ویتامین ضروری گروه B است. ویتامین B1 عملکردهای مهم بسیاری در بدن بر عهده دارد. این ویتامین تقریباً در تمام سلول های شما مورد استفاده قرار می گیرد و وظیفه آن کمک به تبدیل غذا به انرژی است. از آنجا که بدن انسان قادر به تولید ویتامین B1 نیست، این ویتامین باید از طریق غذاهای متنوع و غنی از تیامین، مانند گوشت، آجیل و غلات کامل تامین شود. کمبود تیامین در کشورهای توسعه یافته تقریباً نادر است. با این حال، عوامل مختلفی ممکن است شما را در معرض خطر کمبود قرار دهد.

ویژگی های فیزیکی ویتامین B1

ویتامین B1 یک ترکیب ارگانوسولفوره بی رنگ با فرمول شیمیایی C12H17N4OS است. ساختار آن شامل یک حلقه آمینو پیریمیدین و یک حلقه تیازولیوم است که توسط یک پل متیلن بهم وصل شده اند. تیازول با زنجیره های جانبی متیل و هیدروکسی اتیل جایگزین می شود. تیامین در آب، متانول و گلیسرول محلول است و در محلول های آلی با قطبیت کمتر عملاً نامحلول است.

تیامین در pH اسیدی پایدار است، اما در محلول های قلیایی ناپایدار است. این ویتامین توسط آنزیم ها برای کاتالیز تراکم بنزوئین در داخل بدن استفاده می شود. ویتامین B1 در برابر گرما، نور و اشعه ماوراء بنفش ناپایدار است، اما در هنگام ذخیره سازی منجمد پایدار است.

موارد مصرف ویتامین B1

ویتامین B1 یا تیامین در بسیاری از غذاها از جمله مخمر، غلات، حبوبات، آجیل و گوشت یافت می شود. این ویتامین اغلب در ترکیب با سایر ویتامین های گروه B استفاده می شود و در بسیاری از محصولات ویتامین B کمپلکس وجود دارد. تیامین همچنین برای مشکلات گوارشی از جمله اشتهای ضعیف، کولیت اولسراتیو و اسهال مداوم استفاده می شود.

مشتقات فسفات تیامین در بسیاری از فرآیندهای سلولی نقش دارند. بهترین شکل آن تیامین پیروفسفات (TPP)، یک کوآنزیم در کاتابولیسم قندها و اسیدهای آمینه است. در مخمر، TPP برای مرحله اول تخمیر الکلی مورد نیاز است. همه ارگانیسم ها از تیامین استفاده می کنند، اما این ماده فقط در باکتری ها، قارچ ها و گیاهان ساخته می شود.

ویتامین B1 معمولاً به عنوان ناقل ویتامین در نظر گرفته می شود. پنج مشتق شناخته شده تیامین فسفات طبیعی وجود دارد:

تیامین منو فسفات (ThMP)

آدنوزین تیامین تری فسفات (AThTP)

تیامین دی فسفات (ThDP) که گاهی اوقات به نام تیامین پیروفسفات (TPP) نیز شناخته می شود

آدنوزین تیامین دی فسفات (AThDP)

تیامین تری فسفات (ThTP)

در حالی که نقش کوآنزیم تیامین دی فسفات به خوبی شناخته شده و بطور گسترده استفاده می شود عملکرد غیر کوآنزیمی تیامین و مشتقات آن ممکن است از طریق اتصال به پروتئین های دیگر رخ بدهد که هنوز بطور کامل مشخص نشده است.

قرص ویتامین B1

افراد برای شرایطی که به سطح پایین تیامین (سندرم کمبود تیامین) مربوط است، از جمله بری بری و التهاب اعصاب (نوریتیت) مرتبط با پلاگر یا بارداری قرص ویتامین B1 را مصرف می کنند. چون این ماده در بدن ساخته نمی شود، انسان ها و حیوانات باید آن را از طریق رژیم غذایی خود بدست بیاورند. از همین رو، ویتامین B1 برای انسان یک ماده مغذی ضروری محسوب شده و به صورت قرص و مکمل در بازار دارویی موجود است.

قرص ویتامین B1 برای ایدز و تقویت سیستم ایمنی بدن، دردهای دیابتی، بیماری قلبی، نارسایی قلبی، الکلیسم، پیری، نوعی آسیب مغزی به نام سندرم مخچه، زخم های کانکر، مشکلات بینایی مانند آب مروارید و گلوکوم و بیماری حرکتی استفاده می شود. موارد دیگر شامل پیشگیری از سرطان دهانه رحم و پیشرفت بیماری کلیوی در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ است.

برخی افراد برای حفظ نگرش ذهنی مثبت از قرص ویتامین B1 استفاده می کنند. این ویتامین برای درمان افسردگی، افزایش توانایی یادگیری، افزایش انرژی، مبارزه با استرس و از دست دادن حافظه از جمله بیماری آلزایمر نیز مفید است.

قرص ویتامین ب۱ در دو دوز ۳۰۰ و ۱۰۰ میلی گرمی در بازار موجود است. در ادامه به شرح خواص آن ها پرداخته ایم.

ویتامین B1 100

ویتامین ب۱ ۱۰۰ با نام تیامکس نیز شناخته می شود. از جمله خواص ویژه این قرص می توان به موارد زیر اشاره کرد:

برطرف کردن علائم مرتبط با بیماری بری بری شامل درد، ورم، قرمزی دست و پاها

درمان نارسایی احتقانی قلب با افزایش خونرسانی و اکسیژن رسانی به قلب

ارتقاء سلامت و عملکرد دستگاه عصبی و انتقال مناسب پیام‌های عصبی

مکمل مناسب برای بهبود سلامت سیستم قلبی عروقی

کمک به جبران کمبود ویتامین ب ۱ در بدن

ویتامین B1 100 باید به صورت روزانه یک عدد همراه با غذا میل شود. این دارو با قیمت ۵۰ هزار تومان در بسته بندی ۱۰۰ عددی قابل تهیه است. توجه کنید که این دارو حتما باید توسط پزشک برای شما تجویز شود. این ویتامین محلول در آب بودده و دوز اضافی آن توسط ادرار دفع خواهد شد. با این حال ممکن است در اثر مصرف زیاد از حد دچار عوارض جانبی شوید. این دارو برای درمان کمبود خفیف ویتامین ب۱ در بزرگسالان تجویز می شود.

ویتامین B1 300

این دارو با نام تیامین هیدروکلراید نیز شناخته می شود. از ویتامین B1 300 برای درمان موارد زیر استفاده می شود:

پیشگیری و درمان نوروپاتی (آسیب اعصاب محیطی) ناشی از کمبود ویتامین ب در بدن

درمان مکمل در سندروم قطع الكل

پیشگیری و درمان انسفالوپاتی ناشی از کمبود ویتامین ب (Wernicke)

بهبود علایم بیماری بری بری که شامل درد، ورم، قرمزی دست و پاها، گیجی و از دست دادن حافظه

زمانی که شما دچار کمبود ویتامین ب۱ شدید باشید، این دوز از دارو برای شما تجویز خواهد شد.

عوارض جانبی این داو ممکن است به شکل تورم صورت، لب ها، حنجره یا زبان، معده درد، سختی در تنفس یا بلع، ضربان تند و درد قلبی پدیدار شود.

ویتامین B1 300 سیاتیک

درد سیاتیک به دلایل مختلفی در بدن ایجاد می شود. یکی از عوامل پدیدار شدن این درد جمع شدن مواد شیمیایی در عصب، یا اسیدهایی مانند اسید لاکتیک است. در شرایطی که درد سیاتیک به دلایل ذکر شده رخ دهد، پزشک دوز بالای ویتامین ب۱ را تجویز خواهد کرد. از همین رو، قرص ویتامین B1 300 یکی از راه های درمان سیاتیک شناخته می شود. طبق آزمایشات انجام شده روی بیماران با مشکلات نوروپاتی و سیاتیک مشخص شد که مصرف دوز معینی از ویتامین B1 کمک شایانی در رفع مشکل سیاتیک کرده است.

عوارض کمبود ویتامین B1

یکی از علائم اولیه کمبود ویتامین B1 کاهش اشتها یا بی اشتهایی است. دانشمندان بر این باورند که تیامین نقش مهمی در تنظیم سیری دارد و به کنترل “مرکز سیری” که در هیپوتالاموس مغز قرار دارد، کمک می کند. هنگامی که کمبود  ویتامین B1 رخ می دهد، عملکرد طبیعی “مرکز سیری” تغییر می کند. این امر سبب می شود بدن حتی در صورت عدم مصرف مواد غذایی احساس سیری کند و به بی اشتهایی منجر شود.

خستگی ممکن است به تدریج یا ناگهانی رخ دهد و می تواند از کاهش اندک انرژی تا فرسودگی شدید را شامل شود. از آنجا که خستگی یک علامت مبهم با علل احتمالی متعدد است، معمولاً می تواند به عنوان نشانه کمبود تیامین در نظر گرفته شود. با این حال، با توجه به نقش حیاتی ویتامین B1 در تبدیل مواد غذایی به سوخت، جای تعجب نیست که خستگی و کمبود انرژی یک علامت شایع کمبود این ویتامین باشد. در حقیقت، بسیاری از مطالعات، خستگی را با کمبود تیامین مرتبط می دانند.

تحریک پذیری شامل احساس اضطراب و ناامیدی است. وقتی تحریک پذیر هستید، به سرعت ناراحت می شوید. تحریک پذیری می تواند به دلیل شرایط جسمی، روانی و پزشکی مختلف ایجاد شود. روحیه تحریک پذیر یکی از اولین علائم کمبود ویتامین B1 است که ممکن است طی چند روز یا چند هفته از کمبود این ویتامین رخ دهد. تحریک پذیری به ویژه در نوزادان مبتلا به بری بری دیده می شود.

عوارض شدیدتر کمبود ویتامین B1

کمبود تیامین می تواند روی اعصاب حرکتی تأثیر بگذارد و در صورت عدم درمان، آسیب سیستم عصبی ناشی از کمبود تیامین می تواند باعث ایجاد تغییر در رفلکس‌های بدن شود. كاهش يا عدم رفلكس در زانو، مچ پا و عضلات سه سر ران دیده می شود. پيشرفت آن ممكن است هماهنگي و توانايي راه رفتن شما را تحت تاثير قرار دهد.

لرزیدن، سوزش یا احساس سوزن سوزن شدن در اندام فوقانی و تحتانی علامتی است که به عنوان پارستزی شناخته می شود. اعصاب محیطی که به بازوها و پاهای شما می رسند به تیامین وابستگی زیادی دارند. در موارد کمبود ویتامین B1 ممکن است آسیب عصبی محیطی و پارستزی رخ دهد. همچنین، مطالعات در موش صحرایی نشان داده اند که کمبود تیامین باعث آسیب عصب محیطی شده است.

ضعف عمومی عضلات غیر معمول نیست و معمولاً تعیین علت آن دشوار است. ضعف عضلانی کوتاه مدت و موقتی تقریباً برای همه افراد در بعضی مقاطع اتفاق می افتد. با این وجود، ضعف مداوم و طولانی مدت عضلات بدون دلیل یا دلیل روشن ممکن است نشانه کمبود ویتامین B1 باشد.

دیگر عوارض کمبود این ویتامین به شرح زیر گزارش شده اند:

تاری دید

تورم عصب بینایی و نوروپاتی نوری

تاثیر بر عملکرد قلب و نارسایی قلبی

تنگی نفس به خصوص در صورت ورزش و فعالیت شدید

ویتامین ب۱ و لاغری

در صورتی که قصد لاغر شدن دارید و می خواهید بدانید در این مسیر چه ویتامین هایی برای شما لازم است، به ویتامین ب۱ توجه ویژه داشته باشید. به گفته محققان، قرص ویتامین ب۱ و مکمل های آن در کنار رژیم غذایی و ورزش، به کنترل کردن اشتها و تبدیل چربی های بدن به انرژی کمک می کنند.

ویتامین B1 خارجی

گاهی اوقات تصور بر این است که داروهای خارجی بهتر از داروهای ایرانی در روند درمان موثرند. این تصور ممکن است در برخی موارد درست باشد اما در رابطه با مصرف ویتامین ها درست نیست. ویتامین ها در همه جای دنیا از مواد اولیه یکسانی تولید می شوند. بنابراین شما می توانید ویتامین ب۱ ایرانی را با قیمت مناسب تر تهیه نموده و استفاده کنید.

بهترین زمان مصرف ویتامین B1

برخی افراد این پرسش را مطرح می کنند که بهترین زمان مصرف ویتامین B1 چه زمانی است؟ این دارو را می توانید با خیال راحت در هر ساعت از روز که می خواهید مصرف کنید. مصرف ویتامین ب۱ محدودیت پیش از غذا یا بعد از غذا ندارد. با این حال برای این که اثرات بهتری از دوره ی درمانی خود دریافت کنید، بهتر است تا مشورت با پزشک را جدی بگیرید.

مقدار توصیه شده

مقدار ویتامین B1 مورد نیاز روزانه بسته به سن و جنس متفاوت است و مقدار توصیه شده آن برای زنان و مردان به شرح زیر است:

مردان ۱۴ سال و بالاتر باید ۱.۲ میلی گرم در روز مصرف کنند.

زنانی که ۱۴ تا ۱۸ سال دارند باید ۱.۰ میلی گرم در روز مصرف کنند.

زنانی که ۱۹ سال و بالاتر دارند باید ۱.۱ میلی گرم در روز مصرف کنند، اگرچه ممکن است خانم هایی که باردار و شیرده نیاز بیشتری به تیامین داشته باشند که باید با مشورت پزشک میزان مصرف برای آن ها تعیین شود.

عوارض ویتامین B1

شواهد هیچ عارضه ای را در رابطه با افزایش مصرف ویتامین B1 تأیید نمی کنند، اما سازمان غذا و دارو ایالات متحده (FDA) در مورد استفاده از مکمل ها هشدار می دهد. آن ها از مردم می خواهند قبل از استفاده از مکمل ها حتما با پزشک مشورت کنند.

با این حال بهتر است بدانید که هر دارویی ممکن است عوارض جانبی ای به همراه داشته باشد. این عوارض می تواند به دلیل حساسیت به مواد موثره ی دارو باشد. در صورتی که به هر یک از مواد موثره حساسیت دارید از مصرف این دارو خودداری نمایید. همچنین در صورت مشاهده ی علائم حساسیتی نظیر اسهال و استفراغ، بثورات و راش های پوستی، قرمز شدن پوست و چشم ها، خارش، سرگیجه، سردرد و علائمی از این دست مشاهده کردید، مصرف دارو را قطع کرده و به اورژانس مراجعه نمایید.

لازم به ذکر است که وجود این عوارض احتمالی نباید شما را از مصرف دارو منصرف کند. حتما به خاطر داشته باشید دارویی که توسط پزشک برای شما تجویز شده است، فوایدش بیشتر از عوارضش خواهد بود. در صورتی که دارو را طبق تجویز پزشک و دستور او مصرف نمایید، عوارضی شامل حال شما نخواهد شد.

همچنین بهتر است بعد از تهیه ی هر دارو، بروشور موجود در بسته بندی آن را مطالعه نمایید. چرا که تمامی اطلاعاتی که نیاز است شما از آن با خبر شوید، نکات ایمنی و عوارض احتمالی آن دارو، در داخل بروشور درج شده است.