عرق شقایق و دمنوش شقایق – خواص دارویی عالی آن ها
عرق شقایق به دلیل طبیعت گرم و خشکی که دارد برای درمان بسیاری از بیماری ها مفید است. امروزه استفاده از محصولات گیاهی جهت درمان بیماری ها، نسبت به داروهای شیمیایی محبوبیت بیشتری دارد زیرا علاوه بر هزینه کمتر انتظار میرود عوارض کمتری نیز داشته باشند. در طب سنتی به استفاده از عرق شقایق و دمنوش شقایق توصیه فراوان شده است. عرق شقایق از گیاه گل شقایق به دست می آید و در درمان بیماری هایی چون درد های سیاتیک، مشکلات تنفسی، بی خوابی، سرفه و آسم موثر است. دمنوش شقایق نیز برای درمان بیماری هایی نظیر برونشیت، آسم، سیاه‌سرفه، رفع جوش‌های آکنه، یرقان، سیاتیک، بیماری برص، ناراحتى‌هاى داخلى دهان، سردردهاى عصبى و ترک اعتیاد مفید است.
در این مقاله از نشریه علمی جهان شیمی فیزیک به بررسی عرق شقایق و دمنوش شقایق، خواص دارویی و عوارض احتمالی مصرف آن ها، گیاه شناسی گل شقایق و پراکندگی جغرافیایی آن می پردازیم.
خواص درمانی عرق شقایق
عرق شقایق برای درمان بیمار هایی مانند آسم، برونشیت، خارش پوستی، تحریکات عصبی، سیاه سرفه و سرفه های مقاوم بسیار موثر است . علاوه بر این به دلیل خاصیت تسکین دهندگی برای درمان اعتیاد بسیار مفید است . به همین دلیل در جامعه به تریاک بی زیان معروف است.
روش استفاده از عرق شقایق
برای استفاده از عرق شقایق روزی ۳ بار، بعد از غذا و هر بار یک قاشق غذاخوری با یک لیوان آب مصرف می شود.
شرایط نگهداری از عرق شقایق
برای اینکه بتوان عرقیات گیاهی از جمله عرق شقایق را که نسبت به از دست دادن خواص حساس هستند به مدت طولانی تری حفظ کرد بهتر است آن ها را در ظرف های آلومینیومی یا شیشه ای که رنگ تیره ای دارند قرار داده و درب آن را محکم بست تا نور به داخل ظرف نفوذ پیدا نکند.
عوارض جانبی استفاده از عرق شقایق
- زیاده روی در مصرف آن سبب بی هوشی می شود.
- به دلیل طبع گرم استفاده آن به افراد گرم مزاج توصیه نمی شود زیرا می تواند سبب بروز مشکلات کلیه و روده شود. از این رو این افراد باید آن را همراه با صمغ عربی که مصلح است مصرف کند.
خواص درمانی دمنوش شقایق
برای تولید دمنوش شقایق از قسمت های مختلف گیاه مانند گل، برگ، گرز و دانه های سیاه رنگ داخل گرز استفاده می کنند. هر قسمت از گیاه خواص درمانی مخصوص به خود را دارد.
خواص درمانی گل شقایق
خواص درمانی گل شقایق به این ترتیب است : مسکن سرفه‌های مقاوم ، خلط آور، ضد سیاه سرفه و تب‌بر، مسکن و مخدر ضعیف، خواب‌آور و آرامبخش، تسکین دهنده دردهای سیاتیک و ضد یرقان، نرم کننده سینه و ضد نفس‌تنگی، نرم کننده و ضد التهاب، کاهنده ورم‌ها و ضد برونشیت، مفید برای نزله‌های ششی، آنژین‌ها، بیماری‌های سینه، زکام، گلودرد و آسم. اگر به صورت غرغره مصرف شود باعث التیام بیماری های مخاط دهان می شود.
خواص درمانی گرز و شیرابه شقایق
به عنوان آرامبخش مسکن درد های عمومی است. سبب تقویت بدن شده، ضد تب و خواب آور است. معمولا برای افراد مسن و کودکان مورد استفاده قرار می گیرد.
خواص درمانی برگ و دانه های سیاه رنگ داخل گرز شقایق
به عنوان تسکین دهنده حرارت کبد است و سبب قطع سیلان رحم می شود. برطرف کننده بیماری برص ( لک های سفید پوستی ) است . برگ و دانه های سیاه رنگ به دلیل نداشتن آلکالوئید های سمی از خشخاش معمولی مفید تر هستند.
خواص درمانی ریشه شقایق
برای درمان بیماری یرقان و سیاتیک از دم کرده ریشه گیاه شقایق استفاده می کنند.
روش تهیه ی دمنوش شقایق
برای تهیه دمنوش از قسمت های مختلف گیاه شقایق، مقدار ۵ تا ۱۰ گرم از بخش مورد نظر ( گرز، گلبرگ، برگ یا ریشه ) را در یک لیوان آب جوش دم کرده و سپس مصرف می کنند.
روش استفاده از دمنوش شقایق
برای استفاده از این دمنوش باید روزی سه بار و هر بار یک لیوان مصرف کرد . میزان مصرف برای کودکان نصف این مقدار یعنی هر بار نصف لیوان است.
عوارض جانبی استفاده از دمنوش شقایق
- زیاده روی در مصرف آن مانند خشخاش سبب بروز مسمومیت میشود و باید به روش مسمومیت ناشی از خشخاش درمان شود.
- مصرف آن برای زنان باردار اکیدا ممنوع است.
ترکیبات شیمیایی موجود در گل شقایق
مهم ترین ترکیبات شیمیایی موجود در گل شقایق عبارتند از : مورفین , پارامورفین , نارکوتین، گلوکوزید، آلکالوئید روندین، رژونین، اسید رادیک، اسید پاپاوریک، لعاب، قند و صمغ .
ویژگی های گیاه شناسی گل شقایق
گیاهی خودرو، علفی، یک ساله ( به ندرت دو ساله ) و از تیره آلاله سانان شیرابه دار است. ارتفاع ساقه هایش به حدود ۹۰-۷۰ سانتیمتر می رسد و گل ها انتهای ساقه ها می رویند. گل ها دارای چهار گلبرگ، تعداد زیادی پرچم و اغلب به رنگ قرمز هستند که در نزدیکی پرچم لکه های سیاه رنگی دیده می شود. برگ های گیاه ساده، کرک دار، لپ دار و همراه با دمبرگ است.
نکته :
گیاه شقایق با نام‌های شقایق سرخ، گل شقایق، خشخاش بری، خشخاش منثور، لاله، آلاله هم شناخته میشود.
پراکندگی جغرافیایی رویش گل شقایق
این گیاه،بومی مناطق جنوب و مرکز اروپا است و در نواحی معتدل آسیا مانند ارمنستان، ترکیه، ایران و قفقاز هم دیده می شود. گیاه گل شقایق گونه های گوناگونی دارد و به صورت پایه بلند و پایه کوتاه هم تقسیم بندی می شود.
گونه ی پاپاور آرناریوم
ارتفاعی بین ۳۰ تا ۴۵ ساتیمتر دارد. گیاهی یک ساله است که در تاکستان های رودبار، سفیدرود گیلان، قزوین و کرج می روید. ساقه ها انشعابات کمی دارد و به میزان اندکی پوشیده از کرک است. کاسبرگ گیاه هم اندکی کرک دار است. گلبرگ ها دارای لکه های قهوه ای یا سیاه هستند که در کنار تعداد زیادی پرچم قرار گرفته اند.
گونه ی پاپاور لاسروم
گیاهی یک ساله و مختص استان های گیلان، مازندران، گلستان، مرکزی و نواحی مرتفع یزد است. دارای ساقه ای راست و اندکی منشعب است که کرک ندارد. برگ ها دارای بریدگی های عمیق شانه ای و در قسمت های پایینی تخم مرغی شکل یا کشیده است. کاسبرگ اندکی کرک دارد. گلبرگ ها کوچک ، تخم مرغی شکل و ارغوانی هستند که در قسمت پایین لکه های تیره دارند. تعداد کلاله ها به ۸ تا ۱۰ عدد می رسد.
گونه ی پاپاور ماکروستوموم
در تاکستان های بین تهران و قزوین، کرج و استان فارس می روید. این گیاه نیز یک ساله است. برگ ها شیار های عمیق شانه ای با قطعات باریک سر نیزه ای و نوک تیز دارند. گاهی گلبرگ ها دارای لکه های سیاه رنگ هستند.
گونه ی پاپاور تنویفولیوم
با ارتفاعی بین ۶ تا ۱۵ سانتیمتر در استان های گیلان، قزوین، کرج، اصفهان و یزد می روید. مانند نمونه های بالا گیاهی یک ساله است. از کرک های ظریفی پوشیده شده و همه برگ ها در پایین گیاه جمع شده اند. برگ ها دارای شیار های شانه ای همراه با تقسیمات کوچک هستند. کاسبرگ ها اصطلاحا مژه دار است و گلبرگ های قرمز دارای لکه های تیره می باشند.
گیاه گل شقایق به روش های کاشت بذر و نشاء تکتیر می شود. روش نشاء، به دلیل مشکلات انتقال از خزانه به زمین اصلی کاربرد بالایی ندارد و کاشت این گیاه بیشتر به روش مستقیم ( کاشت بذر ) انجام می شود.
خاک مناسب برای رشد این گیاه، خاکی حاصلخیز و مخلوط با گیاه کوکوپیت، پیت ماس و خاک لومی است که زهکشی مناسبی داشته باشد.
خواص عرق شقایق
عرق گیاهی شقایق خواص زیادی برای سلامتی دارد. عرق شقایق به دلیل داشتن ترکیبات خاص، یک نوع مسکن و مخدر ضعیف است. در طب سنتی از این عرق گیاهی برای کاهش درد و آرامش بخشی بسیار استفاده شده است. عرق گیاهی شقایق طبع سردی دارد و برای افراد سرد مزاج مناسب نیست.
از بین مهمترین خواص عرق گیاهی شقایق می توان به بهبود مشکلات تنفسی، خواص ضد التهاب، خاصیت خلط آور بودن، ضد سیاه سرفه، ضد یرقان، ضد تب، بهبود گلودرد و رفع بی خوابی اشاره کرد. این گیاهی از خانواده گیاه خشخاش است. بنابراین در مصرف این عرق گیاهی باید بسیار دقت کنید و از مصرف بیش از حد آن اجتناب کنید.
خواص عسل شقایق
عسل شقایق خواص بسیار زیادی دارد. شما می توانید از عسل شقایق برای بهبود مشکلاتی مانند تسکین دردهای روماتیسم مفصلی، بهبود دردهای دوران قاعدگی، رفع بی خوابی، رفع اعتیاد و بهبود مشکلات عصبی استفاده کنید.
گل شقايق وحشي
این گیاه به صورت خودرو در طبیعت رشد می کند. شقایق وحشی را می توانید در بسیاری از دشت ها و دامنه کوه ها یافت کنید. گل این گیاه معمولا دارای چهار گلبرگ به رنگ قرمز و تعدادی زیادی پرچم است. سن این گل معمولا یک ساله است. این گل دارای ترکیبات مفیدی است که در طب سنتی بسیار استفاده می شود. از دوران قدیم تا به امروزه از این گل به عنوان یک آرامش بخش و مسکن استفاده شده است. در کشور ایران گل شقایق وحشی به نام شقایق نعمانی شناخته می شود. گاهی به این گل، گل لاله نیز می گویند.
شکل گل شقایق
گل شقایق، یک گیاه خودرو و وحشی است که در طبیعت یافت می شود. این گل بیشتر در دامنه کوه ها و دشت ها رشد می کند. این گل دارای چهار گلبرگ به رنگ قرمز و تعدادی پرچم در وسط گل به رنگ مشکی است. گل شقایق در فرهنگ های مختلف، بیشتر به عنوان گل همیشه عاشق یاد می شود.
جمله برای شقایق سرخ
شقایق سرخ گلی است که در کشور ایران به عنوان گل شهدا از آن یاد می شود. این گل نشان دهنده خون شهدا است. شقایق سرخ، به دشت ها و دامنه کوه ها زیبایی بسیار زیادی می بخشد. علاوه بر زیبایی، در طب سنتی نیز کاربرد بسیار زیادی دارد و برای درمان برخی از مشکلات استفاده می شود.
خواص عرق شقایق نعمانی
عرق شقایق نعمانی، نسبت به گونه های دیگر گل شقایق از نظر خواص قدرت بیشتری دارد. از این عرق گیاهی بیشتر برای ترک اعتیاد استفاده می شود. این عرق گیاهی بسیار خواب آور است. توصیه شده است در مصرف این نوع عرق گیاهی بسیار دقت کنید.
از عرق شقایق نعمانی می توانید برای بهبود و درمان مشکلاتی از جمله سیاه سرفه و بیماری های سینه، بهبود و درمان زخم های چرکی، تقویت قوای جنسی، بهبود سردردهای میگرنی، سیاه کردن موها و کاهش دردهای دوران قاعدگی استفاده کنید. مصرف بیش از حد عرق شقایق نعمانی ممکن است باعث تشنج، مشکلات تنفسی، اسهال، التهاب شدید لوله گوارش، تاول و خارش شدید پوست شود. قبل از مصرف این عرق گیاهی بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
گل شقایق سیاه
نوعی دیگر از گل شقایق وجود دارد که به نام گل شقایق سیاه معروف است. این گل بیشتر بومی اروپا است و به عنوان علف هرز در مزارع ذرت شناخته می شود. طول عمر این گل یک سال است و از خانواده گیاه خشخاش است. از دوران گذشته تا به امروز از جوشانده و عرق این گل برای درمان مشکلاتی مانند بی خوابی و کاهش درد استفاده شده است.
