آشنایی با ساختار و عملکرد نای در بدن و بیماری های آن
نای – trachea یا لوله تنفسی ساختاری غضروفی به طول ۱۰-۱۱ سانتی متر و جزء مجاری تنفسی تحتانی است که بین حنجره و قفسه سینه گسترش یافته و از دو قسمت تشکیل شده است. طول نای در سطح زاویه جناغ (T5) به پایان می رسد و در آنجا به دو برونش اصلی تقسیم می شود یکی برای هر ریه. هر برونش اصلی به برونشهای داخل ریوی کوچکتر منشعب می شود که هوا را به لوب ها و بخش های مختلف ریوی می رساند.
عملکرد اصلی این اندام انتقال هوا به داخل ریه ها در حین تنفس است. بعلاوه ، با گرم كردن و مرطوب كردن هوا و سوق دادن ذرات خارجی به سمت بالا و به سمت حلق از دستگاه تنفسی محافظت می كند. این مقاله از نشریه جهان شیمی فیزیک آناتومی و عملکرد نای را شرح می دهد لطفا همراه ما باشید.
ساختار نای
نای یک ارگان تنفسی فیبروکارتلاژی D شکل است و از ۱۶-۲۰ غضروف از ناحیه جلویی و دیواره فیبرو عضلانی در قسمت خلفی تشکیل شده است. غضروف های نای از غضروف های هیالین تشکیل شده و توسط بافت فیبروالاستیک به یکدیگر متصل می شوند. آنها از این اندام پشتیبانی می کنند و آن را در حین تغییرات فشار برای تهویه هوا باز نگه می دارند.
دیواره خلفی نای توسط عضله نای تشکیل می شود و باعث می شود که غضروف ها به صورت حلقه های C شکل ناقص ظاهر شوند. ساختار خاص دیواره باعث می شود که نای به اندازه کافی انعطاف پذیر و الاستیک باشد تا امکان انقباض مری هنگام بلع را فراهم کند.
نای از چهار لایه بافت شناسی تشکیل شده است. مخاط داخلی ترین لایه است و با اپیتلیوم ستونی مژه دار لایه بندی شده پوشیده می شود. لایه بافت شناسی دوم زیر مخاط است. این لایه شامل بافت همبند است که شامل غدد مخاط ، ماهیچه صاف ، عروق ، اعصاب و غدد لنفاوی است. لایه سوم لایه عضلانی-غضروفی است که از حلقه های غضروفی و عضله صاف تشکیل شده است. سرانجام ، خارجی ترین لایه توسط آدونتیس فیبروالاستیک تشکیل می شود.
قسمت های مختلف نای
این اندام بین حنجره و قفسه سینه قرار دارد و تقریباً خط میانی بدن را اشغال می کند و کمی به سمت چپ متمایل است. این ساختار به دو قسمت تقسیم می شود:
قسمت گردنی که در داخل محفظه احشایی قدامی (قبل ازسینه ) گردن قرار دارد. از مرز تحتانی حنجره (غضروف کریکوئید) واقع در سطح مهره C6 آغاز می شود. این اندام در سطح برآمدگی ژوگولار جناغ که نشان دهنده مرز فوقانی مدیاستین فوقانی است ، پایان می یابد.
نای در قسمت مدیاستن فوقانی قفسه سینه قرار دارد که از دیافراگم فوقانی قفسه سینه شروع می شود و به انشعاب نای ختم می شود. انشعاب را می توان در هر جایی بین سطح مهره های چهارم و هفتم قفسه سینه نشان داد. معمولاً در سطح زاویه جناغی و مهره T5 قرار دارد.
نای و برونش ها در مجموع درخت نای را تشکیل می دهند. قفسه سینه در محل انشعاب این اندام به برونشهای اصلی راست و چپ تقسیم می شود. در نقطه انشعاب یک برجستگی غضروفی جهت دار قوس وجود دارد که کارینا نامیده می شود.
عروق خونی و اعصاب نای
خون این اندام از طریق شاخه های نایی رگ های تحتانی تیروئید که از تنه تیروکرایکال سرچشمه می گیرند تأمین می شود. خون وریدی به شبکه وریدی تحتانی تیروئید تخلیه می شود که به داخل رگ های بازوسیفالیک تخلیه می شود. تخلیه لنفاوی به غدد لنفاوی پیش تراشه و پاراتراشئال صورت می گیرد که در غدد لنفاوی عمیق دهانه ورودی تخلیه می شوند. نای عصب خود را از شبکه ریه دریافت می کند. تأمین پاراسمپاتیک از اعصاب حنجره راجعه ، شاخه های عصب واگ سرچشمه می گیرد.
عملکرد نای در بدن چیست؟
نای بخشی از سیستم تنفسی است. عملکرد اصلی آن انتقال هوای اکسیژنه از مجاری تنفسی فوقانی به سمت آلوئول ها برای تبادل گاز است. هوای اشباع شده از دی اکسید کربن توسط این اندام به سمت حفره دهان و بینی برای دفع منتقل می شود.
این اندام همچنین با استفاده از روش های فیزیکی و ایمنی از دستگاه تنفسی محافظت می کند. علاوه بر اکسیژن و دی اکسید کربن ، هوای محیط حاوی بسیاری از عوامل بالقوه مضر مانند عوامل بیماری زا ، گرد و غبار، گازها و مواد شیمیایی است. سلول های جامی پوشاننده نای ، مخاطی ترشح می کند که مواد ناخواسته را به دام می اندازد.
سلول های ایمنی و ترشحات آنها (لیزوزیم ، آنتی بادی IgA ، لنفوسیت ها) از رسیدن میکروارگانیسم های مضر به مجاری هوایی تحتانی جلوگیری می کند. ذرات به دام افتاده سپس از طریق جریان های رو به بالا از نای خارج می شوند. این سیستم برای دفع آنها را به سمت بالا به حلق و دهان هل می دهد. این دفع مخاطی با رفلکس سرفه تسهیل می شود.
بیماری های نای
با تنفس طبیعی ، همزمان با کشیدن هوا به داخل ریه ها ، نای گسترده تر و طولانی تر می شود. با این حال نای ناسالم یا غیرطبیعی ممکن است رفتار متفاوتی داشته باشد. نای و برونش ها به دلایل مختلفی از جمله نقص مادرزادی ، التهاب ، آسیب یا تومور می توانند باریک یا مسدود شوند. این شرایط می تواند به طور جدی توانایی تنفس را تحت تأثیر قرار دهد. دو اختلال شایع در این اندام تنگی نای و تراکئومالاسی است.
تنگی نای
این بیماری ها كشیده شدن هوا به داخل ریه ها را دشوار می کند. درجه تنگی می تواند از خفیف تا شدید باشد. بیمارانی که دچار تنگی شدیدتر هستند ممکن است نیاز به یک لوله تراکئوستومی داشته باشند که در زیر ناحیه انسداد قرار داده می شود تا بتوانند تنفس کنند.
این بیماری معمولاً به دلیل التهاب و زخم ناشی از لوله گذاری ، قرار دادن لوله تنفسی در حین جراحی یا در صورت نیاز به تهویه مکانیکی (ماسک تنفسی) ایجاد می شود. همچنین می تواند ناشی از موارد زیر باشد:
- اختلالات خود ایمنی (مانند آمیلوئیدوز ، سارکوئیدوز ریوی ، گرانولوماتوز Wegener)
- آسیب خارجی (ضربه) به قفسه سینه یا گلو
- عفونت (مانند سل)
- پرتو درمانی
- سوختگی های حرارتی / آسیب های سوزاننده
- تومورهای داخلی و فشار ناشی از آن
علائم تنگی نای
بیماران مبتلا همیشه علائمی از خود نشان نمی دهند. با این حال ، یک بیمار مبتلا به این بیماری ممکن است با موارد زیر روبرو شود:
- آسم (خس خس)
- رنگ مایل به آبی به رنگ پوست ، یا در غشای مخاطی بینی یا دهان
- سرفه یا گرفتگی صدا
- سرفه کردن خون آلود
- مشکل تنفس
- موارد مکرر ذات الریه یا سایر عفونت های دستگاه تنفس فوقانی
- مشکلات تنفسی
- تنگی نفس
- صدای تنفس با شدت بالا
درمان تنگی نای
بسته به شدت ، محل ، طول و علت تنگی ، گزینه های درمانی متفاوت خواهد بود. برخی از رایج ترین گزینه های جراحی شامل موارد زیر است:
اتساع نای برونکوسکوپی: از طریق برونکوسکوپ (دستگاهی که برای بررسی قسمت داخلی مجاری تنفسی استفاده می شود) ، از یک بالون برای گسترش (کشش) نای استفاده می شود ، این امر باعث تسریع فوری انسداد مجاری تنفسی می شود و به جراح قفسه سینه اجازه می دهد تا دقیقاً میزان و شدت تنگی را شناسایی کند.
برونکوسکوپی با لیزر: از طریق برونکوسکوپ ، بافت اسکار با پرتوی لیزر می سوزد. این روش رفع فوری انسداد را فراهم می کند.
استنت راه هوایی: باریک شدن نای با یک استنت قابل انعطاف فلزی ظریف که از طریق برونکوسکوپ در مجرای تنفسی قرار گرفته است ، باز می شود.
برداشتن و بازسازی نای : ناحیه اسکار و انقباضی این اندام بریده می شود (برش داده می شود) و دو انتهای باقیمانده نای به هم دوخته می شوند و در نتیجه راه هوایی بدون مانع ایجاد می شود.
تراکئومالاسی
تراکئومالاسی وضعیتی است که در آن غضروف دیواره نای نرم تر از حالت طبیعی است و در نتیجه راه هوایی ضعیف ایجاد می شود که با تنفس فرو می ریزد و تنفس را دشوار می کند.
تراكئومالاسی علل متعددی دارد. نوزادان ممکن است با این اختلال متولد شوند ، یا بزرگسالان ممکن است بعداً در زندگی به آن مبتلا شوند. شایع ترین علل تراکئومالاسی عبارتند از:
- آسیب به نای یا مری ناشی از جراحی یا سایر اقدامات پزشکی
- آسیب ناشی از لوله تنفسی طولانی مدت یا تراکئوستومی
- عفونت های مزمن (مانند برونشیت)
- آمفیزم
- بیماری ریفلاکس معده (GERD)
- استنشاق مواد شیمیایی تحریک کننده
- پلی کندریت (التهاب غضروف در نای)
علائم تراکئومالاسی
- صداهای تنفسی غیرطبیعی / نامنظم (مانند صداهای بلند یا جغجغه ای)
- سرفه / گرفتگی صدا مزمن
- مشکل در بلع ، به ویژه غذاهای جامد
- عفونت های دستگاه تنفسی مکرر
- تنگی نفس
درمان تراکئومالاسی
در بسیاری از موارد ، تراكئومالاسی به تدریج و بدون هیچ گونه درمانی بهبود می یابد ، زیرا نای سفت و سخت می شود و “فلاپی” آن كمتر می شود. با این حال ، بیمارانی که از عفونت های تنفسی مکرر رنج می برند باید از نزدیک تحت نظارت قرار گیرند. گزینه های آنها برای درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
فیزیوتراپی قفسه سینه: تکنیک های غیرتهاجمی شامل ضربه زدن ناچیز بر روی قفسه سینه برای از بین بردن مخاط و تمرینات تنفس عمیق است.
فشار مداوم مثبت راه هوایی (CPAP): از طریق ماسک صورت ، هوا تحت فشار ملایم کمک می کند که نای هنگام تنفس باز بماند.
استنت راه هوایی تراش برونش: نای با یک استنت قابل انعطاف فلزی نازک که از طریق برونکوسکوپ در مجاری تنفسی قرار می گیرد ، باز می شود.
برداشتن و بازسازی نای: پس از برداشتن قسمت زخمی و فلاپی نای ، انتهای باقیمانده به هم متصل می شوند.
تراکئوپلاستی: یک روش جراحی است که از نای ضعیف / فلاپی پشتیبانی می کند و از فروپاشی آن در هنگام تنفس جلوگیری می کند. در این روش از مش پلاستیکی یا بافت اطراف به عنوان تکیه گاه استفاده می شود و طول نای فلاپی بر روی آن بخیه می شود تا مجرای تنفسی در چرخه تنفس باز و بسته شود.
تراکئوستومی: برشی در نای ایجاد می شود و برای رفع انسداد تنفس ، لوله ای در مجاری تنفسی وارد می شود.
تشخیص بیماری های نای
پس از تکمیل سابقه پزشکی و معاینه عمومی ، پزشک ممکن است یک یا چند روش زیر را برای تعیین اینکه آیا ممکن است تنگی نای یا تراکئا وجود داشته باشد ، انجام دهد:
برونکوسکوپی – روشی است که در آن یک لوله باریک به لوله تنفسی وارد می شود و به پزشک اجازه می دهد تا داخل نای و برونش ها (مجاری عبور هوا به ریه ها) را معاینه کند. این روش پزشک را قادر می سازد تا تشخیص دقیق و اندازه گیری طول قسمت غیر عادی راه هوایی را انجام دهد.
اشعه ایکس قفسه سینه – قسمت داخلی قفسه سینه را به تصویر می کشد و سی تی اسکن مجموعه ای از تصاویر از داخل بدن را که از زوایا و اعماق مختلف گرفته شده است ، ایجاد می کند تا جزئیات بالایی را به ویژه از نای و هر گونه تنگی یا تراکئومالاسی که ممکن است وجود داشته باشد ، ارائه دهد . برای اطمینان از اینکه رگ ها و اندام ها به وضوح در این اسکن ها نشان داده می شوند ، ممکن است رنگ در حین انجام اسکن بلعیده یا به داخل ورید تزریق شود.
سی تی اسکن Dynamic 3D Chest – تصویربرداری دقیق تری از ناحیه باریک شدن این اندام را ارائه می دهد. این یک روش غیرتهاجمی است که با دم و بازدم بیمار انجام می شود.
آزمایش های عملکرد ریوی یا PFT – عملکرد و قدرت ریه ها را ارزیابی می کند. برای متداول ترین آنها ، پس از دمیدن شدید هوا در لوله ، دستگاهی به نام اسپیرومتر حجم هوای موجود در ریه ها و سرعت دمیدن (بازدم) اندازه گیری می کند. در مقایسه با مقادیر طبیعی ، یک راه هوایی انسداد یافته به راحتی قابل شناسایی است.
