خواص و کاربرد روغن سیاهدانه در سلامتی بدن چیست ؟

روغن سیاهدانه از بهترین و شناخته‌شده‌ترین روغن های مفید برای دستگاه گوارش است. روغن سیاهدانه را از سیاه دانه استخراج می کنند و بیش از ۲۰۰۰ سال است که از سیاهدانه برای پیشگیری و درمان بیماری‌های مختلف استفاده می شود. این روغن دارای خواص ضد میکروبی، ضد درد، ضد سرطان، ضد التهاب، آنتی اکسیدان است. سیاه دانه خواص شگفت انگیز زیادی دارد و در طب اسلامی نیز به مصرف آن بسیار تأکید شده است و امامان و پیامبران از خواص سیاه دانه برای درمان دردها نام برده اند. در ادامه مقاله از نشریه علمی جهان شیمی فیزیک به جزئیات خواص این روغن می پردازیم.

روغن سیاهدانه چیست؟

 

روغن سیاه دانه کاربردهای غذایی و پزشکی گسترده ای دارد. سیاه دانه منبع غنی از پروتئین و روغن است و دارای طعمی تند و کمی تلخ است. این روغن به عنوان داروی ضد کرم، ضد باکتری، قاعده‌ آور، مسهل، ادرار آور، ضد سرطان، اشتهاآور استفاده می شود. روغن سیاهدانه حتی می تواند برای بیماری های جدی مانند دیابت، زردی یا هپاتیت، ایدز، اختلالات در سیستم ایمنی بدن بسیار مفید باشد.

 

هم چنین باستان شناسان سیاهدانه را در معبد توت‌عنخ‌‌آمون نیز یافتند که این خود نشان دهنده اهمیت خواص درمانی گیاه در طول تاریخ است. سیاه دانه دارای نام های دیگری مانند کمون هندی، سیاه تخمه، سنوخ سیاه، کمون اسود، شونوز، شونیز است. از این گیاه به عنوان نگهدارنده مواد غذایی و طعم دهنده طبیعی استفاده می کنند. این گیاه مصلح غذاهای سرد می باشد، به همین دلیل در مواد غذایی با طبع سرد مانند ترشیجات به کار می رود.

مشخصات روغن سیاه دانه

نام گیاه دارویی	سیاه دانه
نام انگیسی گیاه دارویی	Fennel flower
نام علمی گیاه دارویی	Nigella sativa L
نامهای رایج گیاه دارویی	سیاه دانه، شونیز
خواستگاه گیاه دارویی	جنوب غربی آسیا
طبع گیاه دارویی	گرم و خشک (صفراوی)
اثرگذاری گیاه دارویی	پیشگیری از سرطان, دستگاه تنفسی, دستگاه گوارش, مفاصل و عضلات
خواص گیاه دارویی	التیام ورم مفاصل و آرتروز, پیشگیری از سرطان, درمان آسم, درمان انگل معده و روده, درمان دردهای عضلانی, درمان سرفه و سرماخوردگی, درمان نفخ معده
روش مصرف گیاه دارویی	خوراکی, موضعی
عوارض گیاه دارویی	به دلیل سمی بودن در صورت مصرف زیاد می‌تواند عوارض جبران ناپذیر و حتی مرگ را به دنبال داشته باشد ، احتمال تداخل دارویی و افزایش اثر بعضی از داروها مانند داروهای متوپرولول (Metoprolol) و وارفارین (Warfarin) ، احتیاط مصرف در زنان باردار، مادران شیرده و افراد گرم مزاج، احتمال صدمه به کبد و کلیه در صورت مصرف بیش از اندازه

 

گیاه شناسی سیاهدانه

سیاهدانه یا شونیز با نام انگلیسی Nigella Sativa یا black seed گیاهی یکساله و گلدار است. این گیاه از نسل گل‌ های ساعتی و تیره آلالگان و تیر بردان می باشد. ارتفاع آن به ۶۰ تا ۷۰ سانتیمتر می رسد. این گیاه بومی جنوب غربی آسیا است. سیاه دانه دارای ساقه های مستقیم با برگ های بزرگ دندانه دار است. گلهای آن به رنگ سفید و بنفش با پرچم های متعدد است و کاسبرگ های آن به رنگ گلبرگ است. میوه آن دارای تعداد زیادی دانه های سیاه و معطر وجود دارد. بهترین فصل برای کاشت آن ها اواخر بها یا اوایل تابستان است.

خاستگاه سیاهدانه

خاستگاه این گیاه در جنوب اروپا و آسیای غربی است. سیاه دانه در ایران در خراسان، اراک، اصفهان یافت می شود.

ترکیبات روغن سیاهدانه

• این دانه دارای ۳۵ درصدروغن ( که شامل لینولییک اسید، اولییک اسید ، پالمیتیک اسید می شود.) ۳۸ درصد کربوهیدرات و حاوی ۳۵ درصدروغن می شود.
• سیاه دانه دارای ترکیبات فراری همچون ترانس آنتول پاراسیمن لیمونن و کاروون می باشد
• روغن سیاهدانه سرشار از بتا سیتواسترول است که ازجذب کلسترول جلوگیری می کند.
• ترکیب اصلی فعال آن تیموکینون، خاصیت آنتی اکسیدانی دارد.
• سیاه دانه روغن ثابت ساپونینی به نام ملانتین دارد.ملانتین به صورت مجزا ماده ای سمی است.
• سایر ترکیبات دیگر مانند آهن، پتاسیم، تیامین، نیاسین ، فسفو لیپیدها، استرولهای گیاهی و الکانوئید، کاروتن، کلسیم ، پیریدوکسین و اسید فولیک می باشد

طبع و مزاج سیاه دانه

طبع روغن سیاه دانه گرم و خشک است.

خواص روغن سیاهدانه برای پوست

این ترکیب دارای آنتی اکسیدان‌های مانند تیموکینون، گالاکتوزیل، کوئرستین است و قدرت بالایی برای مبارزه با رادیکال‌های آزاد دارند. رادیکال های آزاد، مولکول های ناپایداری هستند که اثر مخربی برای سلامتی بدن دارند.

درمان اگزما

تیموکوئینون و تیموهیدروکوئینون موجود در روغن سیاه دانه با عفونت های باکتریایی و ویروسی مبارزه می کند و باعث درمان بیماری های پوستی مانند اگزما شوند.

رفع چین و چروک

ویتامین‌های E و آنتی اکسیدان های این روغن می توانند بر روی چین و چروک تأثیر بگذارند و باعث ایجاد پوستی صاف و بدون چین و چروک می شود.

جوانسازی سلول‌های پوست

اسید فولیک موجود در روغن سیاه دانه، منشا شیمیایی ندارد و طبیعی است. این روغن بر روی افزایش سرعت رشد سلول‌ها موثر می‌باشد و باعث جوانسازی پوست می شود و روند پیری پوست را کاهش می دهد.

رفع جوش و ترک‌های پوستی

روغن سیاه دانه دارای خواص ضد باکتری و ضد قارچی است. این گیاه مانع از فعالیت میکروب‌ها و قارچ‌های پوستی می شود. بنابراین، لایه برداری پوست را می‌توان جزو خواص این روغن دانست.

حفظ قابلیت ارتجاعی پوست

 روغن سیاه دانه سرشار از مواد مغذی است و یک تغذیه ایده‌آل برای پوست است. سیاه دانه با دارا بودن مقدار زیادی ویتامین Ε خاصیت الاستیسیته پوست را حفظ کند.

کاهش نشانه‌های آفتاب سوختگی

اگر دراثر آفتاب خورشید، بافت پوست شما سوخته و آسیب دیده است. موسیلاژ سیاه دانه باعث حجیم شدن دوباره پوست آسیب دیده و چروک شده می شود و پوست راترمیم می کند.

روغن سیاهدانه و جلوگیری و درمان ریزش مو

از مهمترین خواص این روغن تقویت مو سر، ابرو و مژه ها و رفع سفیدی مو است. برای استفاده از این روغن، به صورت روزانه از این روغن ۱ الی ۲ قاشق غذا خوری به پوست سر خود بچکانید و کف سر خو را ماساژ دهید. توجه داشته باشید که بیش از ۲ ساعت این روغن رو ی سرتان باقی نماند. این عمل را هرروز انجام دهید. با ماساژ این روغن گردش خون در کف سر افزایش می یابد. از عوامل مهم در سلامت مو گردش خون است. روغن سیاه تضمینی برای تقویت ریشه مو است و باعث تحریک رشد مو می شود.

روغن سیاهدانه و بهبود عملکرد کبد

کبد مهم ترین عضو بدن است و سوخت و ساز بدن در کبد انجام می شود و نقش مهمی در هضم چربی ها و حفظ سلامتی دارد. روغن سیاه دانه نقش بسیار مهمی در بهبود عملکرد کبد دارد. براساس تحقیقاتی که در سال ۲۰۰۸ انجام شد. نتایج نشان داد که آنتی اکسیدان های موجود در روغن سیاه دانه نقش مؤثری در مبارزه با عفونت های کبدی دارد. این روغن می تواند بدون اینکه عوارضی داشته باشد، اختلالات کبدی را کاهش دهد.

کافی است مقداری از این روغن را بجوشانید و در آن مقداری غنچه های برگ بید بریزید و شب ها قبل خواب ۱ قاشق مربا خوری از این ترکیب را میل نمایید.

بهبود علائم آرتروز مفصلی

استفاده موضعی از این ترکیب به طور شگفت آوری باعث کاهش علائم التهابی آرتروز و مفصل می شود. طبق تحقیقاتی که در مجله “Immunological Investigations” در سال ۲۰۱۶ منتشر شد. در این آزمایش ۴۳ خانم با آرتروز مفصلی در درجه متوسط به مدت یک ماه روزی یک کپسول روغن سیاه دانه مصرف می کردند. نتیجه تحقیق کاهش میزان التهاب مفاصل متورم و بهبود علائم آرتروز را اعلام کرد.

خواص ضدسرطانی سیاهدانه

این ترکیب دارای خواص ضد سرطانی است. با استفاده موضعی از این روغن می توان با سرطان پوست مبارزه کرد. براساس تحقیقات در ترکیبات سیاه دانه تیموکینون (Thymoquinone) و آنتی اکسیدان وجو د دارد که می تون به صورت طبیعی برا ی بهبودی بیماری سرطان از آن استفاده کرد. این ماده شیمیایی باعث کاهش غده های سرطانی در موش ها می شود. ولیکن نتایج این آزمایش ها مربوط به موش ها است و نباید روغن سیاه دانه را به عنوان جایگزین برای درمان های سرطان دانست.

خواص سیاهدانه برای لاغری

انباشتگی چربی و چاقی به یکی از مشکلات امروزی تبدیل شده است. برای خلاص شدن از چاقی راه های مختلفی وجود دارد که اگر پشتکار و همت چاشنی آن شود، در زمان کوتاهی می توان به وزن ایده آل رسید. از راه های طبیعی و گیاهی کاهش وزن استفاده صحیح و منظم از روغن سیاه دانه است. خواص این روغن برای لاغری یک پشتوانه علمی هم دارد. در مجله ”Diabetes and Metabolic Disorders” اعلام کرد که روغن ساه دانه دارای خواص ضد چاقی است و سیاه دانه در صدر گیاهان دارویی است که در کاهش وزن نقش مؤثری دارد. بنابرای با اضافه کردن این روغن در رژیم غذایی می توانید موجب کاهش وزن خود شوید.

بهترین روش استفاده از روغن سیاهدانه

روی نان قبل از پخت یا قبل از تست کردن
روی بیسکوییت یا شیرینی
در سوپ و انواع خوراک‌ها
استفاده به عنوان چاشنی سالاد

 

 

 طرز تهیه ساده روغن سیاهدانه

روغن گیاهی که خود آن را تهیه می کنید علاوه برتازه بودن، از کیفیت و خالص بودن آن اطمینان دارید. در این روش، شما به یک دستگاه روغن گیری و سیاه دانه های طبیعی نیاز دارید.

گام اول: ابتدا روش استفاده از دستگاه روغن گیر را مطالعه کنید. این دستگاه ها روغن مغز ها و دانه هایی که مقدار زیادی چربی و روغن دارند را می گیرد. سیاه دانه دارای ۳۵ درصد چربی و روغن است و برای این کار مناسب است.

گام دوم: بعد از تمیز و شست و شوی سیاه دانه ها، آن ها را خشک کنید. اطمینان حاصل کنیداین دانه ها عاری از هر گونه آلودگی باشد تا روغنی که حاصل می شود تمیز و خالص باشد.

گام سوم: قبل از روغن گیری، دستگاه را کاملاً بشویید تا هیچ روغنی بر روی آن باقی نماند.

گام چهارم: قسمت های مختلف دستگاه را با توجه به دستورالعمل کنار هم قرار دهید. مخزن روغن در جای معین خود قرار دهید و یک ظرف کوچک برای ریختن روغن در آن بگذارید.

گام پنجم: سیاه دانه ها از ورودی دستگاه وارد کنید و روغن گیر را روشن کنید.

گام ششم: فرایند روغن گیری سیاه دانه ها کمی طول می کشد، باید صبور باشید.

گام هفتم: اضافه کردن سیاه دانه ها را دردستگاه روغن گیر ادامه دهید تا بطری کاملاً پر شود.

گام هشتم: روغن گرفته شده ممکن است کمی کدر به نظر برسد. آن رادر جای گرم و خشک نگه داری کنید تا بقایای دانه ها در ته ظرف ته نشین شود.

موارد عدم مصرف و عوارض روغن سیاهدانه

• هیچ گونه گزارشی مبنی بر عوارض و حساسیت های موضعی این روغن گزارش نشده است.
• قبل از مصرف، سعی کنید روی قسمتی کوچکی از پوست خود که در معرض دید نمی باشد، تست کنید. درصورت مشاهده سوزش شدید، خارش شدید، قرمزی و یا جوش های پوستی، استفاده آن را قطع نمایید و به پزشک مراجعه کنید.
• هنگام مصرف این روغن، آن را در داخل چشم و دهان خود نکنید.
• این روغن روی برخی از داروها، مثل داروهای متوپرولول (Metoprolol) و وارفارین (Warfarin) تأثیر می گذارد. به هر حال اگر داروی خاصی مصرف می کنید، با پزشک خود درمورد مصرف این روغن مشورت کنید.
• روغن سیاه دانه اگر در دوز استاندارد مصرف شود، به عملکرد بهتر کبد کمک می کند، ولی اگر بیش از حد مجاز مصرف شود برای کبد و کلیه ها مضر است.
• اگر کبد یا کلیه شما دچار مشکل است، در مورد میزان مصرف مناسب با پزشک مشورت کنید.
• به دلیل ماهیت گرم این ماده ممکن است در بعضی افراد حساسیت پوستی ایجاد شود.
• خانم‌های باردار و خانم‌های شیرده باید قبل از استفاده چه به صورت خوراکی و چه به صورت موضعی، با پزشک خود مشورت کنند.

 

خرید روغن سیاهدانه

برای بهره‌مند شدن از خواص این ماده برای فشارخون، آسم، پوست ، لاغری، مو بهتر است، این ماده را از مراکز معتبر و مطمئن یا داروخانه ها خریداری کنید.
روغن های گیاهی را باید در ظروف تیره که درب آن ها محکم بسته شده است، نگهداری شود. روغن در محل عرضه باید باید درجای خنک و دور از نورخورشید باشد.