آمپول پروژسترون چیست؟ کاربرد و عوارض آن

حتما می دانید که در بدن زنان دو هورمون بسیار مهم به نام های استروژن و پروژسترون وجود دارد که عدم تعادل آن ها مشکلات زیادی را به دنبال خواهد داشت.

امروز در نشریه الکترونیکی جهان شیمی فیزیک قصد داریم تا شما را با آمپول پروژسترون، کاربرد، عوارض و مزایای آن آشنا کنیم. پس تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

آمپول پروژسترون چیست

پروژسترون هورمونی زنانه و یک استروئید بیست و یک کربنه است. این هورمون در تنظیم تخمک گذاری و قاعدگی نقش اساسی دارد. زمانی که پزشک اقدام به تجویز آمپول پروژسترون می کند، قطعا بیمار خانمی است که هنوز وارد مرحله یائسگی نشده و باردار هم نیست، اما پریود او قطع شده است. به اصطلاح می گویند که خانم آمنوره شده است.

در حقیقت آمپول پروژسترون برای ایجاد دوره قاعدگی تجویز می شود. در بانوان آمنوره، کمبود هورمون پروژسترون سبب قطع عادت ماهیانه آن ها می شود. از این دارو همچنین جهت جلوگیری از رشد استر در رحم زنان یائسه، در پیشگیری از حاملگی، سقط، و هورمون تراپی نیز استفاده می شود.

آمپول پروژسترون، هورمون پروژسترون را در بدن شبیه سازی می کند. به گفته پزشکان، زمانی که هورمون پروژسترون در بدن ترشح نمی شود باید از هورمون جایگزین استفاده شود.

از دیگر موارد تجویز این آمپول می توان به درمان خونریزی غیرطبیعی رحم که به دلیل سطح پایین هورمون پروژسترون رخ می دهد استفاده کرد. البته عوامل دیگری نیز سبب خون ریزی غیر طبیعی رحم می شوند که از جمله آن ها می توان به فیبروم و یا سرطان رحم نیز اشاره کرد. این آمپول هرگز نباید در دوران بارداری مورد استفاده قرار گیرد. در ادامه ی مقاله امروز، خطر استفاده از این آمپول در زمان بارداری را به صورت مختصر توضیح خواهیم داد.

قرص پروژسترون

جالب است بدانید که آمپول پروژسترون شکل دارویی دیگری نیز دارد که به آن قرص مدروکسی پروژسترون می گویند. این قرص اغلب برای درمان مشکلات جنسی و هورمونی بانوان مورد استفاده قرار می گیرد. این قرص دارای محدودیت ها و عوارضی است که مصرف خودسرانه آن خطرات فراوانی دارد. لذا توصیه می شود بدون تجویز پزشک اقدام به مصرف این دارو نکنید.

در این قسمت از مقاله شرح مختصری در رابطه با قرص مدرکسی پروژسترون خواهیم داد اما شما در اینجا می توانید مقاله کامل تری در رابطه با این دارو بخوانید.

قرص مدروکسی پروژسترون، نوعی استروژن سنتتیک است. این دارو برای تنظیم سیکل قاعدگی، تخمک گذاری و آماده سازی دیواره رحم برای بارداری مناسب است.

همچنین اختلالات شامل خونریزی غیر طبیعی و نا منظم رحم، آمنوره، اندومتریوز و خونریزی شدید و یا زمانی که سلول تخم خارج از رحم در حال رشد است، نیز می توانند با این دارو درمان شوند.

قرص مدروکسی پروژسترون برای القای خونریزی و یا پریود شدن در بانوان آمنوره، و یا گاهی به مدت کوتاه برای باردار شدن به همراه سایر داروهای تحریک کننده تخمدان مانند کلومیفن توسط پزشک برای بیمار تجویز خواهد شد.

چرا ترشح پروژسترون کم می شود؟

حالا شاید این سوال برای شما پیش آید که چرا ترشح پروژسترون در بدن کم می شود؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم که کم شدن یا قطع شدن ترشح پروژسترون به عوامل مختلفی بستگی دارد. در این بخش از مقاله به شرح مختصری از این عوامل پرداختیم:

تحت استرس بودن

مهم ترین عاملی که می تواند ترشح پروژسترون را در بدن زنان قطع کند، استرس است. افزایش سطح هورمون کورتیزول یا همان هورمون استرس، سبب خواهد شد تا گیرنده های پروژسترونی مسدود شوند. در نتیجه این اتفاق فرد دچار کاهش عملکرد پروژسترون در بدن می شود. از همین رو، اگر خانمی قصد بارداری دارد، نیاز شدیدی به حضور هورمون پروژسترون داشته و باید از استرس دوری کند.

استروژن های محیطی

عملکرد استروژن در بدن می تواند مختل کننده ترشح پروژسترون شود. اگر استروژن بیش از حد ترشح شود، پروژسترون ترشح نخواهد شد. در محیط اطراف و حتی غذاهای ما موادی به نام زاینو استروژن وجود دارند که مشابه با استروژن هستند. این مواد سبب می شوند تا بدن پاسخ قوی تری به استروژن داده و آن را بیش از آنچه هست تلقی کند. پاسخ پروژسترون به این وضعیت کاهش ترشح و تولید پروژسترون و در نهایت ابتلا به کمبود پروژسترون خواهد بود.

افراط در ورزش

همه ی ما می دانیم که ورزش برای سلامتی بسیار مفید است اما توجه به این نکته ضروری است که افراط در ورزش مانند هر زیاده روی دیگری آسیب زا است. یکی از این آسیب ها، افت سطح پروژسترون است.

علائم کمبود پروژسترون

اختلالات قاعدگی

ناباروری

آکنه و جوش های پوستی، شکنندگی ناخن ها و خشکی پوست

افسردگی، استرس و تغییرات خلق و خو

کاهش سرعت متابولیسم، چاقی مخصوصا در ناحیه شکم و افزایش تمایل به مصرف شکر

میگرن، سردرد، دردهای مفصلی و همچنین علائم برخی آلرژی ها

روش های افزایش طبیعی پروژسترون

به طور کلی هیچ غذایی به طور طبیعی پروژسترون ندارد اما مصرف یک سری از مواد غذایی به ترشح بیشتر پروژسترون کمک می کند:

ویتامین  C

ویتامین  E

روی

ال آرژنین

کرم پروژسترون طبیعی

گیاه پنج انگشت  (castus agnus)

فرآورده های سویا تخمیر شده

اندازه گیری سطح هورمون پروژسترون

سطح این هورمون توسط نمونه گیری وریدی از دست انجام می شود. انجام این آزمایش احتیاج به شرایط خاص و ناشتایی ندارد. در برخی مواقع برای تشخیص بهتر زمان خاصی از قاعدگی برای نمونه گیری توسط پزشک تعیین می شود، برای مثال روز سوم قاعدگی.

نحوه استفاده از آمپول پروژسترون

اگر برای کمبود پروژسترون، آمپول پروژسترون برای شما تجویز شد، باید طبق دستور پزشک آن را مصرف کنید. این دارو به صورت عضلانی، یک بار در روز تزریق خواهد شد.

دوره مصرف آمپول پروژسترون، ۶ تا ۸ روز ادامه دارد.

میزان مصرف آمپول پروژسترون به وضعیت بیمار و پاسخ به درمان بستگی دارد.

در زمان تزریق آمپول پروژسترون حتما توجه کنید که محلول درون آن تغییر رنگ نداده باشد.

اثر بخشی آمپول زمانی مشخص می شود که به طور مداوم و کاملا مطابق با دستور پزشک مصرف شود.

بلافاصله پس از تزریق آمپول پروژسترون، ماده جذب شده وارد جریان خون می شود.

اگر مصرف یک دوز را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید.

اگر زمان دوز بعدی شما فرا رسیده است، دوز فراموش شده را مصرف نکنید.

از دو برابر کردن دوز مصرفی جدا خودداری کنید.

آمپول پروژسترون بر پایه ی روغن است و تزریق آن می تواند دردناک باشد. این تزریق حتی با عوارضی مانند آبسه محل تزریق عضلانی همراه است.

عوارض آمپول پروژسترون

از شایع ترین عوارضی که پس از تزریق آمپول پروژسترون ممکن است به آن ها دچار شوید، می توان موارد زیر را نام برد:

درد و تورم در محل تزریق

حساسیت سینه

سردرد

افزایش وزن و یا کاهش وزن

بروز آکنه

بروز نقاط تیره روی پوست

حالت تهوع

افزایش موهای بدن و صورت

ریزش موی سر

خواب آلودگی یا سرگیجه

عوارض جانبی جدی

خونریزی

ترشحات غیرعادی واژن نظیر خونریزی شدید و یا لکه بینی

قطع قاعدگی (آمنوره)

بروز توده در سینه

تورم مچ پا

تغییرات روحی نظیر افسردگی و عصبی بودن

بروز لکه های تیره بر روی پوست و صورت

تکرر ادرار دردناک

ادرار تیره

زرد شدن چشم ها و پوست

درد معده و شکم

تهوع

استفراغ مداوم

عوارض جانبی نادر

آمپول پروژسترون به ندرت باعث لخته شدن خون می شود. با این حال عوارض جانبی نادری به شرح زیر ممکن است دیده شود:

درد قفسه سینه، فک و دست چپ

ضعف در یک طرف بدن

مشکل در صحبت کردن

تغییرات بینایی نظیر تاری دید و دوبینی  و یا از دست دادن بینایی

گیجی

درد، قرمزی و تورم در بازوها یا پاها

مشکل در تنفس

سردرد شدید ناگهانی

غش کردن

موارد احتیاطی

در صورتی که آمپول پروژسترون برای شما تجویز شده است، بهتر است قبل از استفاده از موارد زیر آگاهی داشته باشید:

اگر به این دارو حساسیت دارید پزشک یا داروساز خود را مطلع سازید.

در صورت ابتلا به بیماری های خاص نباید از این دارو استفاده کنید. از این شرایط خاص می توان به سابقه لخته شدن خون، سابقه خونریزی مغزی، بیماری کبدی، سرطان سینه یا سایر اندام های زنانه، خونریزی واژینال به علت نامعلوم، سقط جنین اشاره کرد.

اگر مشکلات زیر را در سابقه پزشکی خود دارید، حتما پزشک خود را مطلع سازید: سردردهای میگرنی، تشنج، آسم، بیماری های قلبی نظیر بیماری عروق کرونر و نارسایی احتقانی قلب، بیماری های کلیوی، افسردگی، دیابت، سطح بالای کلسترول خون و تری گلیسیرید

استفاده از آمپول پروژسترون باعث سرگیجه و خواب آلودگی خواهد شد.

در زمان استفاده از این آمپول از الکل و ماری جوانا استفاده نکنید.

در زمان استفاده از آمپول پروژسترون از استعمال سیگار بپرهیزید. این عمل خطر سکته مغزی، لخته شدن خون، فشار خون بالا و حملات قلبی را افزایش خواهد داد.

اگر عمل جراحی در پیش دارید حتما پزشک خود را مطلع سازید.

استفاده از آمپول پروژسترون ممکن است قند خون را افزایش دهد. در زمان تزریق این آمپول مرتب قند خون خود را چک کنید. بیماران دیابتی بیشتر باید به این موضوع توجه کنند.

این آمپول نباید در دوران بارداری استفاده شود.

این آمپول به شیر مادر منتقل می شود ولی  طبق مطالعات انجام شده، خطر جدی ای برای نوزاد ندارد. با این حال بهتر است موضوع شیردهی خود را به پزشک اطلاع دهید.

تداخل دارویی

تداخل دارویی از جمله مسائل مهم در مصرف هر دارو است. آمپول پروژسترون را با داروهای زیر مصرف نکنید:

ضد قارچ آزولی از جمله ایتراکونازول

ریفامایسین ها از جمله ریفابوتین، سنت جان

برخی داروهای ضد تشنج از جمله کاربامازپین و فنی توئین

امفتامین، دارو های تیروئید، دیفن هیدرامین، سیپروفلوکساسین کلومیفن، دولوکستین، استرادیول؛،اسید های چرب اشباع شده امگا۳، لسیلالوپرام، پرگابالین، لوونورژسترل، مونتلوکاست، لووتیروکسین، تستوسترون، سیانوکوبالامین، اسید اسکوربیک، کولکالسیفرول، مولتی ویتامین، سرترالین، ستیریزین

در صورت مصرف هر گونه دارو بهتر است پزشک خود را مطلع سازید .

دوز مصرف آمپول پروژسترون

آمنوره

مقدار ۵ الی ۱۰ میلی گرم به صورت روزانه به مدت ۸-۶ روز تزریق عضلانی

معمولاً ۱۰-۸ روز پیش از آغاز دوره قاعدگی قابل انتظار تزریق ها آغاز می شوند.

خونریزی ۷۲-۴۸ ساعت پس از قطع مصرف دارو رخ خواهد داد. البته به شرایط بدنی بیمار نیز بستگی دارد و خون ریزی می تواند تا ۷ روز بعد از تزریق رخ دهد.

خونریزی ناشی از اختلال عملکرد رحم

از راه تزریق عضلانی، مقدار ۵ الی ۱۰ میلی گرم روزانه به مدت ۶ روز مصرف می شود.

یا مقدار ۱۰۰-۵۰ میلی گرم به صورت مقدار واحد تزریق عضلانی می شود.

موارد منع مصرف

در صورت آلرژی به داروهای مشابه پروژسترون نظیر بنزیل الکل یا روغن و یا هسته کنجد

اگر خونریزی واژینال طبیعی است و مشکلی ندارد.

برای بیماران کبدی ممنوع است.

اگر فرد مستعد سرطان سینه و دستگاه تناسلی باشد.

در صورتی که بیمار سابقه سقط جنین داشته باشد و پزشک شک دارد که هنوز بافتی در رحم مانده و یا خارج شده است.

اگر بیمار دارای لخته خون در پاها، شش، چشم و سایر قسمت های بدن است.

نحوه نگهداری

این آمپول بصورت ۵۰ میلی گرم در هر میلی لیتر و در ویال های ۱۰ سی سی در داروخانه های سراسر کشور موجود است.

آمپول پروژسترون باید در دمای اتاق ۱۵-۳۰ درجه سانتی گراد نگه داری شود.

عوارض آمپول پروژسترون در بارداری

اگر رحم سرد باشد، بدن دچار کمبود پروژسترون شده و در پی آن ضخامت آندومتر رحم کاهش می یابد. در بارداری معمولا آمپول پروژسترون را برای حفاظت از لایه آندومتر رحم و جلوگیری از سقط جنین در زنانی که مقدار کافی پروژسترون ندارند تجویز می شود.

لازم به ذکر است که آمپول پروژسترون معمولا در اوایل بارداری تا هفته دوازدهم از بارداری تجویز خواهد شد.

بسیار مهم است که بدانید تزریق این آمپول بعد از هفته ۱۲ بارداری، احتمال بروز عوارض آمپول پروژسترون بر روی جنین را افزایش خواهد داد.

پروژسترون در مردان

پروژسترون هورمونی است که میان زن و مرد مشترک بوده و برای سلامت جسمی و عملکرد جنسی مردان مفید است. جالب است بدانید که حتی سطح هورمون پروژسترون در مردان بالغ در حد سطح پروژسترون زنان در فاز فولیکولار چرخه قاعدگی خواهد بود.

هورمون پرسترون در مردان اثر خاص یا وظیفه خاصی ندارد. این هورمون تنها در مسیر سنتز تستوسترون و مینرالوکورتیکوییدها در بیضه و غدد فوق کلیه تولید شده و واردخون می شود. اگر مقدار آن افزایش یابد، محصولات نهایی ساخته شده از آن نظیر تستوسترون وآلدوسترون، افزایش خواهد یافت. به هر حال افزایش آن در بدن مردان مفید نیست و بهتر است به پزشک مراجعه شود.

آمپول پروژسترون در بارداری برای چیست

اگر در گذشته نوزاد نارس داشته ‌اید، پزشک ممکن است برای جلوگیری از زایمان زودرس آمپول پروژسترون را در دوران بارداری فعلی ‌تان تجویز کند. نوزادانی که زودتر به دنیا می آیند (قبل از هفته ۳۷ بارداری) ممکن است مشکلات سلامتی داشته باشند، از جمله مشکلات تنفسی و تغذیه ای، مشکلات بینایی و مشکلات یادگیری.

تزریق پروژسترون (که گاهی اوقات به نام داروی ۱۷ آلفا هیدروکسی پروژسترون کاپروات نامیده می شود) می تواند به جلوگیری از زایمان زودرس کمک کند. هورمون پروژسترون به جلوگیری از انقباضات کمک می کند. رحم در حین زایمان منقبض می شود تا به “هل کردن” نوزاد از رحم برای زایمان کمک کند.

پزشکان توصیه می کنند که تزریق پروژسترون را در سه ماهه دوم بارداری (معمولاً بین ۱۶ تا ۲۰ هفته) شروع کنید و تا هفته ۳۶ ادامه دهید. ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی این آمپول را در پشت بازوی یک زن، یا در ناحیه لگن یا ران تزریق می کنند. مانند هر تزریق، خطر عوارض جانبی جزئی مانند قرمزی و درد در محل تزریق وجود دارد. به ندرت، برخی از زنان دچار لخته شدن خون یا واکنش های آلرژیک می شوند.

پروژسترون در حمایت از بارداری بسیار مهم است زیرا پوشش داخلی رحم شما را ضخیم می کند.  سطح پروژسترون در دوران بارداری همچنان افزایش می یابد. سطوح بالای پروژسترون مانع از تخمک گذاری بدن شما در دوران بارداری می شود. همچنین انقباضات رحمی را سرکوب می کند که به شما کمک می کند از زایمان زودرس جلوگیری کنید. در نهایت، پروژسترون به سینه های شما کمک می کند تا برای شیردهی (شیردهی) آماده شوند.

از آنجایی که پروژسترون در حفظ مراحل اولیه بارداری بسیار مهم است، سطح پایین پروژسترون ممکن است باردار شدن را برای شما سخت کند و ممکن است شما را در معرض خطر سقط جنین قرار دهد.