تولید اسید فرمیک در ایران در طی سال های اخیر رشد زیادی کرده و شمار زیادی از کارخانه ها به تولید این اسید پرکاربرد پرداختند. قیمت اسید فرمیک با توجه به این که می تواند در داخل تولید شود، از نوسانات قیمت ارز در امان می ماند. اسید فرمیک می تواند با رعایت نکات ایمنی در بسیاری از صنایع مانند صنعت داروسازی، نساجی و … به کار برده شود. این مقاله نشریه جهان شیمی فیزیک به طور مختصر ما را با تولید اسید فرمیک در ایران و روش های تولید این اسید آشنا می کند.
خواص اسید فرمیک
اسید فرمیک با نام علمی اسید متانوئیک، ساده ترین اسید کربوکسیلیک بوده و به نام جوهر مورچه نیز نامیده می شود. زیرا این اسید برای اولین بار از تقطیر مورچه های مرده به دست آمد. علاوه بر مورچه، این اسید را می توان در بدن زنبور نیز یافت. دو شکل جامد و مایع از اسید فرمیک وجود دارد. نقطه ذوب اسید فرمیک ۸,۴ درجه سانتی گراد و نقطه جوش آن ۱۰۰,۴ درجه سانتی گراد است. فرمول مولکولی آن به صورت CHCOOH بوده و یک اسید ضعیف محسوب می شود.
واکنش تند و سریع با اسیدهای قوی و آلومینیوم از ویژگی های اسد فرمیک بوده و برای نگهداری این اسید، باید آن را به دور از این مواد نگه داشت. فلزاتی چون سرب، فولاد و آهن با در معرض این اسید قرار گرفتن، دچار خوردگی می شوند.
اسید فرمیک PH ی بین ۲ تا ۳ داشته و قابلیت انحلال در حلال های آلی قطبی و هیدروکربن ها را دارد.
تولید اسید فرمیک در ایران
اسید فرمیک در برخی از کشورهای دنیا تولید می شود. به عنوان مثال چین از بزرگترین کشورهای تولید کننده این اسید است. شرکت های مختلفی در ایران، اسید فرمیک را از چین و سوئد وارد می کنند. اما با راه اندازی کارخانجات تولید این اسید در ایران، نیاز به واردات آن کاهش یافته است. قیمت اسید فرمیک تولید ایران با قیمت اسید فرمیک که از کشورهای خارجی وارد می شود، متفاوت است.
روش های تولید اسید فرمیک
یکی از روش های تولید اسید فرمیک که طی دو مرحله صورت می گیرد، هدیرولیز متیل فرمت است. این روش با کربنیله شدن متانول توسط مونوکسید کربن در مرحله اول صورت گرفته و در مرحله دوم نیز هیدرولیز متیل فرمت به اسید فرمیک و متانول انجام می شود.
در روشی دیگر، اسید فرمیک در اکسیداسیون فاز مایع هیدروکربن ها به اسید استیک، به دست می آید. در این روش، اسید فرمیک به عنوان محصول جانبی تولید می شود. هیدروکربنی که در آمریکا برای این منظور استفاده می شود، بوتان بوده و میزان اسید فرمیک تولید شده از یک تن اسید استیک، ۵۰ کیلوگرم است. اما روش اکسیداسیون نفتا که در اروپا استفاده می شود، باعث می شود تا میزان اسید فرمیک تولید شده بالاتر رود. به طوری که از هر تن اسید استیک، ۲۵۰ کیلوگرم اسید فرمیک تولید می شود.
روش های به کار رفته برای تولید اسید فرمیک با توجه به نوع مواد اولیه کاربردی می تواند عامل موثری در تعیین قیمت اسید فرمیک باشد. چون میزان اسید فرمیک تولید شده در هر کدام از روش ها، مختلف است.
روش سومی که برای تولید اسید فرمیک به کار می رود، هیدرولیز فرامامید است. در این روش نیز در مرحله اول، کربنیله شدن متانول صورت گرفته و متیل فرات تولید می شود. در مرحله بعد تولید فرامامید با آمونولیز اتیل فرمت انجام می شود. فرامامید تولید شده در مرحله سوم با کمک اسید سولفوریک هیدرولیز شده و در نهایت اسید فرمیک و سولفات آمونیوم حاصل می شود. تقطیر اسید فرمیک باقی مانده انجام می شود تا تولید سولفات آمونیوم در انتهای کوره انجام شود. در این روش، راندمان تولید اسید فرمیک، ۹۰ است.
