ضدیخ چیست و چگونه باید از آن استفاده کرد؟

ضدیخ ماده ای است که نقطه انجماد آب را کاهش می دهد و از یک سیستم در برابر اثرات سو تشکیل یخ محافظت می کند. ضدیخ هایی مانند اتیلن گلیکول یا پروپیلن گلیکول که معمولاً در سیستم های خنک کننده اتومبیل به آب اضافه می شوند از آسیب رادیاتورها جلوگیری می کنند. مواد افزودنی برای جلوگیری از یخ زدگی آب در بنزین معمولاً حاوی متانول یا ایزوپروپانول هستند.

علاوه بر این ارگانیسم هایی که باید در دمای انجماد زنده بمانند از مواد شیمیایی مختلفی برای جلوگیری از تشکیل بلورهای یخ در سلول ها و بافت های خود استفاده می کنند. گلیسرول یا دی متیل سولفوکسید در حشرات ، گلیسرول یا ترهالوز در سایر بی مهرگان (نماتدها ، روتیفرها) و پروتئین ها در ماهی های قطب جنوب نقش ضد یخ را بازی می کنند. در ادامه مقاله در نشریه جهان شیمی فیزیک توضیحات بیشتری در این رابطه ارائه می شود.

عملکرد ضدیخ چیست؟

ضد یخ یا خنک کننده موتور مایعی رنگی است که با آب مخلوط می شود تا به شما در تنظیم موتور در دمای خیلی پایین کمک کند. همانطور که دمای خارج از گرم به سرد تغییر می کند ضد یخ  در سراسر قطعه موتور پمپ می شود تا دمای یکنواخت را حفظ کند. با این وجود ضد یخ چیزی فراتر از تنظیم دما است و با حفظ سطح مناسب مایعات به جلوگیری از خوردگی نیز کمک می کند.

در واقع  ضد یخ ضمن محافظت از اجزا در برابر خوردگی ، از موتور شما در برابر یخ زدگی محافظت می کند و با از بین بردن گرمای اضافی نقش مهمی در حفظ تعادل گرمای موتور دارد. در یک موتور دیزلی سنگین ، فقط یک سوم کل انرژی تولید شده برای پیشبرد خودرو به جلو کار می کند. یک سوم اضافی به عنوان انرژی گرمایی توسط سیستم اگزوز حذف می شود. یک سوم باقیمانده انرژی گرمایی تولید شده نیز توسط خنک کننده موتور گرفته می شود.

گرمای حذف شده توسط ضد یخ باعث ایجاد تعادل در حذف گرمای موتور می شود که برای اطمینان از عملکرد مناسب موتور بسیار مهم است. گرم شدن بیش از حد می تواند منجر به خراب شدن سریع روغن و خود موتور شود.

خنک کننده موتور معمولاً با نسبت ۵۰/۵۰ با آب مخلوط می شود و در مخزن موتور ریخته می شود. از مواد شیمیایی مانند اتیلن گلیکول به عنوان پایه برای ایجاد مایعی استفاده می شود که در موتور اتومبیل شما پمپ می شود تا دمای مطلوب را در شرایط آب و هوایی بسیار گرم یا سرد تنظیم و حفظ کند.

تفاوت انواع ضدیخ در چیست؟

اکثر خنک کننده از مواد شیمیایی پایه اتیلن گلیکول تشکیل شده است که می تواند سبز ، صورتی یا نارنجی باشد ولی فرمول کلی آنها یکسان است. به عنوان مثال ، آنچه باعث می شود ضد یخ / خنک کننده ضدیخ ایساکو ، ضدیخ شیمانول ، ضدیخ فیروزگام  و ضدیخ پارس با یکدیگر متفاوت باشند مواد افزودنی و رنگی است که برای استفاده در انواع وسایل نقلیه با مسافت پیموده شده بالاتر طراحی شده اند ، در حالی که Original Green فرمول عمومی تری است که برای دهه ها در سراسر جهان استفاده می شود.

اتیلن گلیکول می تواند مایعات رادیاتور را حتی در دمای پایین تر از ۳۰ درجه زیر صفر از یخ زدگی محافظت کند و همچنین مانع از جوش آمدن مایعات در داخل موتور تا ۲۷۵ درجه فارنهایت می شود. بنابراین به عنوان بهترین ضد یخ کاربرد گسترده ای دارد.

اگر شما می خواهید مطمئن شوید که وسیله نقلیه شما در هر زمان مقدار مناسبی ضد یخ دارد یا خیر باید  بدانید که مقدار کم آن می تواند باعث گرم شدن بیش از حد موتور یا یخ زدگی شود و در طولانی مدت هزینه های کلانی به شما تحمیل خواهد کرد بنابراین باید سطح ضد یخ را هر ۲ تا ۳ ماه یک بار بررسی کنید.

اجزاء تشکیل دهنده ضدیخ چیست؟

طیف گسترده ای از ضد یخ / خنک کننده های مبتنی بر اتیلن گلیکول و بر پایه پروپیلن گلیکول برای کاربردهای خودروهای سنگین ، جاده ای ، آفرود و دریایی تولید می شود. این ترکیبات از یک مایع انتقال گرما ، نوعاً آب با اسید دیونیزه / اسمز معکوس (DI / RO) با کیفیت بالا ، گلیکول بکر ، بازدارنده های خوردگی و مواد افزودنی تشکیل شده اند که بسته به نوع مایع خنک کننده ممکن است ماهیت آلی یا معدنی داشته باشد.

ضدیخ روغنی بهتره یا اسیدی؟

بطورکلی دو نوع ضد یخ وجود دارد برخی از آنها حاوی مواد معدنی هستند که به آنها ضد یخ پایه روغنی می گویند که بیشترین کاربرد را دارند. انواع دیگر حاوی مواد آلی هستند که به آنها ضد یخ های الکلی گفته می شود.

در مقایسه این دو خنک کننده باید گفت که ضد یخ های روغنی موتور را کنترل می کنند تا وسیله نقلیه خنک شود و از گرمای بیش از حد خودرو جلوگیری می کند. این ضد یخ ها از گرمای زیاد موتور که باعث خرابی واشر یا سیلندر می شود، جلوگیری می کنند. بنابراین نسبت به ضد یخ های اسیدی به حفاظت بیشتر از موتور کمک می کنند زیرا ضد یخ های اسیدی می توانند به بدنه و قطعات موتور آسیب برسانند.

از دیگر مزایای این خنک کننده ها بهبود مصرف سوخت و کارایی آن است که عمر روغن را تا ۵۰ درصد افزایش می دهد. از نظر هزینه نیز این ضد یخ ها بسیار مقرون به صرفه تر هستند  و کاربرد طولانی تری دارند.

چرا ضدیخ با گلیکول ساخته می شود؟

آب قابلیت انتقال حرارت کافی دارد اما رنج دمایی آن محدود است به همین دلیل وقتی گلیکول به آب اضافه می شود محدوده دمایی ماده حاصل بالاتر از هر یک از دو مایع به تنهایی است. اتیلن گلیکول (EG) شایع ترین گلیکول است که در ضد یخ استفاده می شود اما مایعات سازگار با محیط زیست مانند پروپیلن گلیکول (PG) نیز ممکن است استفاده شوند.

اتیلن گلیکول  یک ضد یخ دائمی مورد استفاده در سراسر دنیا است زیرا با توجه به نقطه جوش بالایی که دارد می توان آن را در تابستان نیز استفاده کرد. این ماده علاوه بر خودروها در موارد دیگر نیز استفاده می شود البته پروپیلن گلایکول نیز به دلیل خاصیت سمی کمتر نسبت به اتیلن گلایکول در تولید ضد یخ مورد استفاده قرار می گیرد.

پروپیلن گلایکول در صنایع غذایی ، لوله‌های آب غیر شرب و بسیاری از مواد غذایی فرآوری‌ شده همچون بستنی، سس‌های سالاد و خمیر نانوایی استفاده می شود. از معایب پروپیلن گلایکول این است که در صورت عدم استفاده از عوامل ضد خوردگی با اکسیژن و یون‌های فلزی واکنش می ‌دهد و ترکیبات مختلفی مانند اسیدهای آلی را تشکیل می ‌دهد که خوردگی را تشدید می ‌کنند.

طریقه ریختن ضدیخ در پراید

ابتدا باید اجازه بدهید موتور کاملاً سرد بشود سپس درب رادیاتور را باز کنید. در قسمت پایین رادیاتور یک شیر T شکل یا درپوش دار وجود دارد که به آن شیر تخلیه رادیاتور می‌ گویند. یک ظرف با گنجایش ۲۰ لیتر زیر شیر تخلیه گذاشته و آنرا باز کنید تا مایع داخل آن بطور کامل تخلیه شود.

در حالیکه شیر تخلیه رادیاتور باز است درب رادیاتور را نیز باز کنید حالا موتور را روشن کرده  و از درب بالای رادیاتور آب را داخل آن بریزید. با این کار آب درون پوسته موتور به جریان افتاده و باقی مانده ضد یخ نیز خارج می شود.

حالا موتور را خاموش کنید و شیر تخلیه را ببندید و اما چقدر ضد یخ بریزیم؟ در جواب این سوال باید بگوییم  که رادیاتور و مخزن آب را تا حد مجاز از مخلوط ضد یخ و آب پر کنید که نسبت ۵۰/۵۰ ایده آل است. سپس موتور را روشن کنید و در صورت لزوم مقداری مایع اضافه کنید تا مایع بتواند در داخل موتور به جریان بیافتد. این روش برای انواع ضد یخ کاربرد دارد به عنوان مثال نحوه استفاده ضدیخ کاسپین نیز به همین ترتیب است و شما می توانید بهترین ضد یخ را از نمایندگی فروش ضدیخ کاسپین تهیه کنید.

توصیه هایی در رابطه با استفاده از ضدیخ

هرگز ماده خنک کننده را به موتور داغ اضافه نکنید. اگر متوجه شدید که باید مایعات بیشتری اضافه کنید ، صبر کنید تا موتور خنک شود. این کار از احتمال سوختن یا ترک خوردن بلوک موتور شما جلوگیری می کند. حتی اگر در حاشیه جاده با مشکل روبرو شدید و باید قبل از رسیدن به تعمیرگاه آب اضافه کنید ، صبر کنید تا موتور شما خنک شود. بعلاوه ، درب های موجود در مخزن مایع خنک کننده یا رادیاتور را در حالی که موتور گرم است ، حتی فقط برای بررسی سطحی باز نکنید. در صورت انجام این کار ، به خصوص در سیستم تحت فشار  ممکن است خنک کننده داغ خارج شود.

اگر خنک کننده شما بی رنگ ، زنگ زده یا اجسام خارجی در آن شناور است ، باید سیستم خنک کننده خود را کاملاً شستشو دهید و یک مخلوط جدید ۵۰/۵۰ اضافه کنید. برای عملکرد خوب خودروی خودتان بهترین ضدیخ را انتخاب کنید.

اگر متوجه شدید که مخلوط ضد یخ شما لجن یا روغن دارد حتماً سریعاً وسیله نقلیه خود را به مکانیکی منتقل کنید. آنها باید نشتی واشر داخلی سر را بررسی کنند زیرا ابزار ویژه ای برای انجام این بررسی دارند. شلنگ های رادیاتور خود را بررسی کنید. در صورت نشت ، برجستگی یا ترک خوردن – بلافاصله آنها را تعویض کنید.