آپاندیس و آپاندیسیت چیست؟ – علل، علایم و درمان بیماری آپاندیسیت

در سمت راست شکم واقع در پایین ترین قسمت، زائده انگشت مانند و کوچکی از روده باریک منشعب می شود که آپاندیس نام دارد و قطری به اندازه ۶ تا ۸ سانتی متر و طولی بین ۲ تا ۲۰ سانتی متر دارد. چرکی شدن آپاندیس موجب ایجاد بیماری آپاندیسیت می شود. در صورتی که این بیماری درمان نشود که معمولا با برداشتن زائده آپاندیس درمان می شود، ممکن است آپاندیس پاره شده و مواد چرکی آن در فضای شکم تخلیه شود. این بیماری معمولا در افراد بین ۱۰ تا ۳۰ ساله شایع تر است. آپاندیس و آپاندیسیت در کتاب علوم پایه هفتم توضیح داده شده است. در این مقاله نشریه جهان شیمی فیزیک به توضیح مفصل این موضوع می پردازیم.

فهرست مطالب :

۱- آپاندیس و آپاندیسیت

۲- آیا آپاندیس عضوی اضافی است؟

۳- علائم ابتلا به آپاندیسیت

۴- علل آپاندیسیت

۵- نحوه تشخیص آپاندیسیت

۶- درمان آپاندیسیت

۷- جراحی آپاندیس

۱-۷- جراحی بسته یا سوراخ کلید

۲-۷- جراحی باز

۸- عوارض آپاندیسیت

۱-۸- ترکیدن آپاندیس

۲-۸- تشکیل کیسه چرک در شکم

۳-۸- عفونت زخم

۴-۸- ورم و خون ریزی زیر پوست (هماتوم)

۵-۸- جراحت

٨-٦- تجمع چرك (آبسه)

٨-٧- فتق

۱- آپاندیس و آپاندیسیت :

آپاندیس زائده ای کوچک و انگشت مانند است که به انتهای روده کور متصل شده و معمولا طولی بین ۲ تا ۲۰ سانتی متر دارد. این زائده مقدار زیادی بافت لنفاوی در جداره خود دارد و بدن را در از بین بردن آلودگی و جرم ها یاری می کند. در صورت عفونت آپاندیس بیماری به نام آپاندیسیت ایجاد می شود که با افزایش درد در سمت راست شکم همراه بوده و اگر حاد شود به خارج شدن و عمل جراحی فوری نیاز خواهد داشت. با توجه به تحقیقاتی که به تازگی در مورد آپاندیس انجام گرفته است، دانشمندان دریافته اند که این عضو با تولید کردن پادتن نقش مهمی در سیستم ایمنی و دفاع از بدن ایفا می کند، همچنین در نوزادان آپاندیس هورمون تولید می کند.

۲- آیا آپاندیس عضوی اضافی است؟

از گذشته نه چندان دور تصور می شد که آپاندیس تنها  عضوی دردسرساز است که از انسان های اولیه به جا مانده و با ملتهب شدن و ترکیدن بدن را دچار مشکل کرده و ملزم برداشته شدن با عمل جراحی است. اما به تازگی با انجام تحقیقاتی دانشمندان متوجه نقش مهم آپاندیس در راه اندازی مجدد دستگاه گوارش به هنگام ابتلا به بیماری های وبا و اسهال خونی شده اند. همچنین این عضو محل استقرار باکتری های مورد نیاز روده می باشد.

۳- علائم ابتلا به آپاندیسیت :

از نشانه های اولیه عفونت آپاندیس، شروع دردی از ناحیه اطراف ناف است که با حرکت به سمت راست و پایین شکم شدید تر می شود، دیگر علائم این بیماری شامل موارد زیر می باشد : تب، اسهال، یبوست، کور شدن اشتها، استفراغ، سختی در ادرار کردن، درد بدن هنگام حرکت، گرفتگی عضلانی، ورم شکم و عدم توانایی خارج کردن باد شکم.

اگر شما نیز هر یک از علائم بالا را تجربه کردید، به پزشک مراجعه کنید زیرا اگر آپاندیسیت تشخیص داده شود، ممکن است طی ۴۸ ساعت آپاندیس شما بترکد که ممکن است حتی موجب مرگ شود و این واقعه در کودکان و افراد مسن نسبت به سایر گروه های سنی خطرناک تر است.

۴- علل آپاندیسیت :

این عارضه ناشی از مسدود شدن و گرفتگی کلی یا جزئی آپاندیس در اثر تجمع مدفوع  می باشد که اگر مجرای آپاندیس به کلی مسدود شود، ملزم به انجام عمل جراحی و برداشتن آن هستیم. پیچ خوردن، بزرگ شدن غدد لنفاوی، آسیب دیدن و ایجاد تومور می توانند از دلایل تجمع مدفوع در آپاندیس باشد.

در اثر مسدود شدن آپاندیس و تجمع مدفوع، تعداد زیادی باکتری در آن رشد کرده و در نتیجه چرک ایجاد می شود. ایجاد چرک موجب وارد شدن فشار به بافت و رگ های خونی شده و به دلیل ضعیف شدن جریان خون می تواند موجب قانقاریا شود. در صورتی که آپاندیس پاره شود مواد خطرناک و سمی درون آن وارد حفره شکم شده و باعث التهاب بافت آن و حتی اندام های اطراف مثل روده و یا مثانه شود كه بسیار خطرناک خواهد بود. در صورتی که آپاندیس سوراخ شود، منجر به ایجاد آبسه و التهاب ناحیه ای می شود که همچنان سلامتی فرد را تهدید کرده و خطرناک می باشد.

۵- نحوه تشخیص آپاندیسیت :

یکی از راه های تشخیص آپاندیسیت معاینه یک چهارم پایینی شکم است که در صورت حساس شدن، می تواند یکی از نشانه ها باشد، این حساسیت در افراد باردار بیشتر است. باد کردن شکم و سفت شدن آن می تواند از نشانه های سوراخ شدن آپاندیس باشد. آزمایش هایی که می توان با آن ها این عارضه را تشخیص داد شامل :

٭ آزمایش ادرار :

با انجام آن می توان به وجود سنگ در کلیه یا عفونت در لگن پی برد كه مي تواند ناشي از عفونت آپانديس باشد.

٭ معاینه لگن :

با معاینه این قسمت، عفونت های احتمالی آن از جمله عفونت آپاندیس قابل تشخیص خواهد بود.

٭ تصویر برداری از شکم :

از راه سیتی اسکن، رادیولوژی و …. می توانیم ناهنجاری های این ناحیه را تشخیص دهیم.

٭ عکس برداری سینه :

ابتلا به ذات الریه را می توانیم با عکس برداری تشخیص دهیم که علائم آن می تواند مشابه علائم عفونت آپاندیس باشد.

۶- درمان آپاندیسیت :

ابتدا دکتر با انجام سیتی اسکن وجود آپاندیسیت را تشخیص می دهد که در صورت سوراخ بودن آن و ایجاد آبسه، به منظور از بین بردن عفونت آنتی بیوتیک تجویز می شوند و بعد از بر طرف شدن عفونت و التهاب با عمل جراحی آن را خارج می کنند. در صورتی که این بیماری حاد شود، باید در اولین وقت ممکن آپاندیس عفونی خارج شود که این عمل جراحی آپاندکتومی یا آپاندیسکتومی نامیده می شود. از آنجایی که تشخیص عفونت آپاندیس کاری دشوار بوده و نمی توان به طور دقیق از آن مطمئن شد، معمولا پزشکان ریسک نمی کنند و آپاندیس را خارج می کنند، زیرا ترکیدن آن بدن را دچار مشکلات زیادی می کند و خطرناک است.

۷- جراحی آپاندیس :

آپاندکتومی  با بیهوشی عمومی انجام می شود و در آن از تکنیک جراحی بسته یا سوراخ کلید یا تکنیک باز استفاده می شود.

۱-۷- جراحی بسته یا سوراخ کلید :

روش جراحی بسته یا همان لاپروسکوپی نسبت به دیگر روش های جراحی ارجحیت دارد زیرا در آن بهبود بیمار سریع تر بوده و با ایجاد ۳ یا ۴ برش کوچک در ناحیه زیر شکم همراه است و در آن از ابزار های زیر استفاده می شود :

٭ از طریق یک لوله گاز را به شکم بیمار تزریق کرده و با باد کردن شکم امکان مشاهده بهتر آپاندیس و جراحی آسان تر فراهم می شود.

٭ از طریق یک لوله کوچک که دارای یک دوربین و منبع نور (لاپروسکوپی) است از ناحیه داخلی شکم تصویر تهیه شده و به یک صفحه نمایش متصل می شود تا جراح بتواند به درستی کارش را انجام دهد.

٭ سایر ابزار هایی که مخصوص خارج کردن آپاندیس اند.

بعد از انجام عمل جراحی اگر زخم ها را با بخیه قابل جذب به هم متصل کنند، بهبود آن در طول چند روز اتفاق می افتد و در صورتی که از بخیه معمولی استفاده شود بین ۷ تا ۱۰ روز طول می کشد تا بخيه زخم ها خارج شده و بهبود یابند.

۲-۷- جراحی باز :

در صورتی که بیمار هر یک از شرایط زیر را داشته باشد، انجام عمل جراحی برای وی تجویز می شود : در صورت پاره شدن آپاندیس و تشکیل توده. در صورتی که جراح تجربه و مهارت کافی در استفاده از لاپراسکوپ را نداشته باشد و در صورت داشتن تجربه عمل باز.

در این روش در ناحیه پایینی و سمت راست شکم برشی بزرگ ایجاد شده و آپاندیس او خارج می شود. در صورت ابتلای بیمار به پریتونیت پیشرفته (عفونت لایه داخل شکم)، در جراحی شکافی بزرگ در ناحیه مرکزی شکم ایجاد می شود (لاپاروتومی). یکی از کارهای لازم براي احتياط که بعد از این عمل جراحی انجام می شود، بردن آپاندیس خارج شده به آزمایشگاه و بررسی برای یافتن سلول های سرطانی است که به ندرت این سلول ها در بافت یافته می شوند.

۸- عوارض آپاندیسیت :

۱-۸- ترکیدن آپاندیس :

ترکیدن این زائده موجب پخش شدن عفونت در ناحیه شکم می شود که پریتونیت نامیده شده و نیازمند دست به کار شدن فوری و درمان از راه عمل جراحی است در غیر این صورت ممکن است باعث مرگ فرد شود.

۲-۸- تشکیل کیسه چرک در شکم :

در صورت پاره شدن آپاندیس ممکن است چرک های حاصله در یک نقطه جمع شده و تشکیل آبسه چرکی دهند، که باید از طریق لوله ای که به بدن وارد می شود، این آبسه تخلیه و خارج شود. بعد از وارد کردن لوله و استقرار آن به مدت دو هفته در بدن و مصرف آنتی بیوتیک، عفونت از بدن پاک شده و جراح می تواند آپاندیس را خارج کند.

۳-۸- عفونت زخم :

قبل، در حین و بعد از انجام عمل جراحی باید آنتی بیوتیک مصرف شود تا بدن عفونت نکند.

۴-۸- ورم و خون ریزی زیر پوست (هماتوم) :

این مشکل معمولا به مرور زمان به صورت خود به خودی درمان می شود و نیاز به مراجعه به پزشک ندارد.

۵-۸- جراحت :

در هر دو روش جراحی، جراح بریدگی هایی را روی پوست ایجاد می کند که جای این زخم ها روی پوست می ماند.

۶-۸- تجمع چرک (آبسه) :

عفونت های ایجاد شده در اثر ترکیدن آپاندیس می تواند در مواردی موجب ایجاد آبسه بعد از عمل شود.

۷-۸- فتق :

شکاف هایی که در حین لاپروسکوپی ایجاد می شوند، ممکن است منجر به ایجاد فتق شوند.

از دیگر خطرات ناشی از جراحی می توانیم به بیهوشی اشاره کنیم که عوارض خاص خود را دارد.