آشنایی با خواص و فواید روغن قسط پرکاربرد برای سلامتی
روغن قسط از ریشه های گیاهی به همین نام به دست می آید و طبیعت گرم و خشک دارد . گیاه قسط که در زبان فارسی با نام کوشنه و در زبان هندی با نام کت شناخته می شود از جمله گیاهانی است که به عنوان یک ادویه ی ارزشمند و پر خاصیت کاربرد فراوانی دارد .
این گیاه ، بومی چین ، هند و سیلان است اما به دلیل خواص دارویی فراوانی که دارد در سایر نقاط جهان نیز کشت می شود .سابقه ی استفاده از گیاه قسط و فراورده های آن مانند ادویه و روغن به هزاران سال پیش باز می گردد و در طب سنتی به استفاده از آن توصیه ی بسیار شده است .
جالب است بدانیم که :
گیاه قسط سه نوع مختلف دارد . که در این قسمت به توضیح اجمالی آن می پردازیم :
- با نام قسط بحری یا قسط شیرین شناخته می شود . همان طور که از نامش پیداست طعم شیرین دارد و به رنگ سفید یا سفید مایل به زرد دیده می شود . چوب این گیاه سبک است . به دلیل عطر خوش و مطبوع به عنوان ادویه مورد استفاده قرار می گیرد .
- با نام قسط تلخ یا تلخ هندی شناخته می شود . طعم تلخی دارد و به رنگ تیره مایل به سیاه است . چوب این گیاه مانند قسط شیرین سبک است . نسبت به قسط شیرین عطر کمتری دارد اما از خواص درمانی بیشتری برخوردار است . از روغن قسط سیاه برای استعمال خارجی استفاده می شود .
- نوع سوم این گیاه رنگی مایل به سرخ دارد . چوب آن مانند چوب شمشاد سنگین است . از عطر خوش و دل انگیزی برخوردار است . طعم تلخی ندارد اما سمی و کشنده است .
توجه :
این روغن به دلیل داشتن انواع آنتی اکسیدان ها ، ویتامین ها و مواد مغذی دارای خاصیت ضد التهاب ، ضد باکتریایی و ضد درد است و به عنوان یک ضد عفونی کننده قوی مورد استفاده قرار می گیرد . از این رو در درمان بیماری هایی مانند عفونت ، مشکلات گوارشی ، بهبود کمر درد ، پیشگیری از تکرر ادرار ، درمان سردرد ، رفع گرفتگی عروق و بازگشایی عروق ، تقویت اعصاب ، تقویت قوای جنسی ، خوشیو کننده دهان ، تقویت معده و کلیه موثر است .
در این مقاله از نشریه علمی جهان شیمی فیزیک به معرفی روغن پرکاربرد قسط ، خواص و فواید آن می پردازیم :
- پراکندگی جغرافیایی گیاه قسط
- مهم ترین ترکیبات شیمیایی موجود در روغن قسط
- طرز تهیه روغن قسط چگونه است ؟
- خواص درمانی روغن قسط را بهتر بشناسیم
- روش مصرف روغن قسط چگونه است ؟
- عوارض مصرف روغن قسط چیست ؟
- گیاه شناسی گیاه قسط
- قیمت خرید روغن قسط در بازار
پراکندگی جغرافیایی گیاه قسط
این گیاه بومی شرق آسیا ، چین و هند است . به دلیل کاربرد فراوانی که دارد در نواحی گرمسیری آسیا ، آفریقا و آمریکا پرورش داده می شود . بیشترین تنوع این گیاه در کشور های جنوب شرقی آسیا است .
مهم ترین ترکیبات شیمیایی موجود در روغن قسط
این روغن منبعی غنی از ترکیباتی مانند آپلوتاکسن کوستول دی هایدرو ، کوستوس لاکتون ، آلفا ـ کوستن ، بتا ـ کوستن ، فلاندرن ، ترپن الکل ، کامفن ، ساپوتین و ساسورین است .
طرز تهیه روغن قسط چگونه است ؟
روغن قسط به راحتی از بازار و فروشگاه های آنلاین قابل خریداری است . تهیه ی این روغن در منزل به آسانی امکان پذیر است و نیازی به روش ها و ابزار های پیچیده ندارد . در این قسمت به یکی از روش های تهیه ی روغن قسط اشاره می کنیم :
- در این روش مقدار ۲۰۰ گرم از ریشه ی گیاه قسط که قبلا تمیز کرده ایم را کوبیده ، در یک ظرف شیشه ای می ریزیم . سپس به آن سرکه ی رقیق اضافه کرده و اجازه می دهیم به مدت ۲۴ ساعت در آن خیسانده شود .
- پس از این مدت ، مقدار ۲ کیلو گرم روغن زیتون به آن اضافه می کنیم و حرارت می دهیم تا تمام سرکه ی موجود تبخیر شود . روغن به دست آمده را به یک ظرف شیشه ای در دار و تیره انتقال می دهیم و در جای تاریک و خنک نگهداری می کنیم .
توجه :
قرار گرفتن روغن های طبیعی در برابر نور و گرما موجب می شود پیوند های دوگانه چربی های اشباع شکسته شده و به راحتی اکسید شود . اکسید شدن روغن های گیاهی بر کیفیت آن تاثیر منفی گذاشته و موجب فاسد شدن روغن می شود .
خواص درمانی روغن قسط را بهتر بشناسیم
تقویت کننده ی دستگاه گوارش است
روغن قسط به دلیل داشتن خاصیت ضد التهابی و ضد میکروبی روی عملکرد اندام های دستگاه گوارش تاثیر مثبت می گذارد . مصرف این روغن ترشح اسید های معده را کنترل کرده و از ایجاد سوزش و ترشی معده جلوگیری می کند . همچنین با تحریک حرکات روده ای به دفع مدفوع کمک کرده مانع از ایجاد یبوست می شود . به این ترتیب عملکرد دستگاه گوارش را تقویت کرده به حفظ سلامتی کمک می کند .
به کاهش وزن کمک می کند
این روغن به دلیل ترکیباتی که دارد از طبیعت گرم و خشک برخوردار است . غذاهایی که طبع گرم و خشک دارند مقدار چربی های انباشته در بدن را کاهش می دهند . به همین دلیل به این دسته از مواد غذایی چربی سوز می گویند . به این ترتیب ، مصرف این روغن موجب کاهش چربی های انباشته در اطراف اندام ها شده و وزن را کاهش می دهد .
برطرف کننده ی بوی بد دهان است
داشتن خاصیت ضد باکتریایی موجب می شود این روغن به عنوان یک ضد عفونی کننده ی قوی شناخته شود . شستشوی دهان با روغن قسط فعالیت باکتری های مضر دهان را از بین برده و از ایجاد پوسیدگی دندان و بوی بد دهان جلوگیری می کند .
درد های مفصلی را تسکین می دهد
این روغن به عنوان یک ضد التهاب و ضد درد قوی در کاهش درد های موضعی بسیار موثر است . ماساژ قسمت های درگیر با این روغن موجب تکسین درد کمر ، درد های مفصلی ، روماتیسم و سیاتیک می شود .
افزایش دهنده ی میل جنسی است
کاهش میل جنسی معمولا به دلیل بر هم خوردن سطح هورمون های بدن است که اصطلاحا می گویند فرد به سردی میل جنسی دچار شده است . روغن قسط با طبیعت گرمی که دارد به ایجاد تعادل هورمون های بدن کمک کرده موجب بهبود میل جنسی می شود .
در درمان آسم موثر است
همان طور که پیش از این به آن اشاره شد این روغن به عنوان یک ضد التهاب و ضدعفونی کننده ی قوی شناخته می شود . به این ترتیب با کاهش ترشحات سیستم تنفسی از ایجاد التهاب و سرفه های طولانی مدت جلوگیری می کند و مانع از بروز بیماری آسم می شود .
ضد اسپاسم قوی است
در اسپاسم ، عضلات بدن به طور ناگهانی و غیر ارادی دچار گرفتگی و انقباض می شود . این امر موجب اختلال در عملکرد عضلات شده و با درد و کشیدگی همراه است . مصرف این روغن از ایجاد اسپاسم های عضلانی و تنفسی جلوگیری می کند .
نکته :
علاوه بر موارد گفته شده ، استفاده از این روغن برای کاهش حجم ادرار ، کاهش ترشحات پریود ، رفع سستی اعصاب ، ضعف و خستگی ، دل درد ، اسهال ، سوء هاضمه و تب موثر است .
روش مصرف روغن قسط چگونه است ؟
روغن قسط را می توان به دو صورت خوراکی و موضعی مصرف کرد .
- برای تسکین درد های موضعی توصیه می شود روزی یک بار محل مورد نظر را با روغن به خوبی ماساژ داده سپس با نایلون خوب بپوشانند . تکرار منظم این کار موجب تسکین درد های موضعی می شود .
- مصرف این روغن با آب سرد به کاهش حجم ادرار و ترشحات دوره ی پریودی کمک می کند . به مادرانی که زایمان کرده اند توصیه می شود از این ترکیب استفاده کنند تا خروج ترشحات پس از زایمان راحت تر انجام شود .
عوارض مصرف روغن قسط چیست ؟
مصرف این روغن مانند سایر روغن های گیاهی علاوه بر فوایدی که دارد می تواند با عوارضی نیز همراه باشد . به همین دلیل توصیه می شود با مشورت افراد متخصص مورد استفاده قرار گیرد . در این قسمت به برخی از عوارض مصرف این روغن اشاره می کینم :
- مصرف این روغن به دلیل طبع گرمی که دارد به افراد گرم مزاج توصیه نمی شود .
- زنان باردار و کودکان باید از مصرف آن خودداری کنند .
- زیاده روی در مصرف این روغن به دلیل افزایش مقدار ساپوتین ، موجب ایجاد درد های معده ، تهوع و تحریک کلیه می شود .
- برخی افراد ممکن است به وبای اروپایی که نوعی وبای خفیف است دچار شوند . این بیماری با استفراغ ، درد شدید ، افزایش حجم مدفوع ، صفرا و ادرار همراه است .
قیمت خرید روغن قسط در بازار
شرکت های مختلفی روغن قسط را به صورت صنعتی تولید می کنند . این روغن به دلیل خواص درمانی بی نظیری که دارد بسیار مورد استفاده قرار می گیرد . روغن قسط ، نسبت به روغن های آفتابگردان از قیمت بالایی برخوردار است . به همین دلیل ، باید توجه داشت هنگام خرید از معتبر بودن شرکت تولیدی و خالص بودن روغن مطمئن باشیم .
برخی از شرکت ها برای سودآوری بیشتر از روغن های دیگر به عنوان ناخالصی استفاده می کنند که علاوه بر کاهش کیفیت ممکن است اثرات سوئی به دنبال داشته باشند . یکی از روش های سنتی تشخیص روغن اصل ، بوییدن آن است . استفاده از این روش به مهارت و شناخت بالایی نیاز دارد . به همین دلیل شناختن شرکت های معتبر کمک می کند تا این روغن را بدون نگرانی تهیه کنیم .
گیاه شناسی گیاه قسط
گیاه قسط با نام علمی Alpinia galangal L. Willd. به تیره زنجبیلیان تعلق دارد . این گیاه علفی و چند ساله بیش از ۷۰۰ گونه دارد . ارتفاع گیاه قسط به ۳ متر می رسد . ساقه های زیر زمینی به شکل ریزوم یا غده ای دارد که ضخیم است و در تهیه ی روغن مورد استفاده قرار می گیرد .
ساقه های هوایی فراوانی دارد که با برگ های بلند ، باریک و سرنیزه ای شکل پوشیده شده است . در قاعده ی این برگ ها ی دو ردیفه ، غلاف هایی وجود دارد که از همپوشانی آن ها ساقه ی کاذب ایجاد می شود . گل های نر و ماده ی این گیاه به صورت گل آذین بوده و گلپوش آن از دو حلقه تشکیل شده است .
