شربت دکسترومتورفان چیست؟ قیمت، عوارض و مزایای آن

شربت دکسترومتورفان یک داروی ضد سرفه است. امروز در نشریه الکترونیکی جهان شیمی فیزیک قصد داریم تا شما را با این دارو آشنا کنیم. پس با ما همراه باشید.

حتما شما هم یک بار در طول زندگیتان به آنفولانزا یا سرماخوردگی شدید دچار شده اید. اگر اینطور باشد حتما می دانید که پای ثابت درمان این بیماری های ویروسی که سرفه های شدید به همراه دارند، شربت دکسترومتورفان است. شربت دکسترومتورفان با اثر گذاری  بر روی مرکز کنترل کننده سرفه در مغز، به سرکوب این واکنش آزار دهنده می پردازد. این دارو به خوبی می تواند سرفه های خشک را مهار کند.

سرفه آنقدر اذیت کننده است که برای بسیاری از مردم تبدیل به عادت شده در صورت ابتلا به بیماری های همراه با سرفه، از چند داروی ضد سرفه برای مهار این واکنش استفاده کنند. ولی ما به شما می گوییم که هرگز چنین کاری نکنید. در نگاه اول شاید استفاده از چند داروی ضد سرفه به صورت همزمان که اجزای مشابهی دارند ایده خوبی باشد، اما به خاطر داشته باشید که این کار نه تنها در بهبود شما تاثیری ندارد بلکه موجب افزایش خطر بروز عوارض دارویی خواهد شد.

از همین، از شما می خواهیم بدون مشورت پزشک دست به چنین اقدامی نزنید. پیش از مصرف هر دارو به صورت خودسرانه نیز ابتدا اجزای تشکیل دهنده آن ها را به خوبی بررسی کنید تا داروهایی با اجزای مشابه را مصرف نکنید. از این طریق می توانید از بروز عوارض جانبی مربوط به مصرف بیش از حد یک ماده موثره جلوگیری نمایید.

به طور کلی بهتر است بدانید که استفاده خودسرانه داروها به عوارض کبدی می انجامد. البته برای اینکه کبد خود را ایمن کنید نیز داروهای مکملی چون قرص لیورگارد در بازار موجود است که می توانید با مطالعه خواص آن، برای تهیه این دارو تصمیم بگیرید.

شربت دکسترومتورفان چیست؟

اطلاعات عمومی شربت دکسترومتورفان (Dextromethorphan) را به طور مختصر در چند پاراگراف بالا توضیح دادیم. حالا می خواهیم کمی اطلاعات تخصصی تر در رابطه با این دارو به شما ارائه دهیم. این دارو چندین نام تجاری دارد که برخی از شرکت ها از آن ها برای نام گذاری محصول خود استفاده می کنند. این نام ها به شرح زیر معرفی شده اند:

balminil DM

benylin DM

bronchophan

buckleys D

شربت دکسترومتورفان برای درمان سرفه هایی استفاده می شود که بدون خلط بوده و به دلیل گلودردهای ساده یا سرماخوردگی ایجاد شده اند. در برخی موارد اگر بیمار در معرض محرک های استنشاقی قرار گرفته و دچار سرفه شده باشد نیز می تواند درمان مناسبی باشد.

شربت دکسترومتورفان با اثر مستقیم بر مرکز سرفه در بصل النخاع، این واکنش آلرژیک را مهار می نماید. اگر بخواهیم نگاهی تخصصی تر به مکانیسم اثر این دارو داشته باشیم باید اینطور بگوییم:

متابوليسم این شربت سرفه، كبدي است. بعد از دریافت دارو، به سرعت و به ميزان بسیار وسیع متابوليت فعال دكستروفان آغاز به کار می کند. اثر دارو طي ۳۰ دقيقه پدیدار شده و براي ۶ ساعت باقي خواهد ماند. از همین رو، دستور مصرف رایج این دارو به صورت هر ۶ ساعت یک بار است؛ مگر اینکه پزشک تشخیص دیگری بدهد. شربت دكسترومتورفان به طور عمده از كليه ها و به صورت تغيير نيافته در ادرار دفع خواهد شد.

اشکال داروی دکسترومتورفان

در حالی که امروز در این مطلب در رابطه با شربت دکسترومتورفان صحبت می کنیم، بد نیست بدانید که این دارو اشکال مختلف دیگری نیز دارد. امروزه داروی دکتسرومتورفان به صورت قرص، کپسول و ژل نیز در داروخانه های سراسر کشور موجود است.

هر کدام از این اشکال دارویی با توجه به نوع و شدت بیماری برای افراد تجویز خواهد شد. سن افراد و شرایط بدنی آن ها نیز در تعیین نوع داروی مصرفی بسیار موثر است.

مقدار مصرف شربت دکسترومتورفان

شاید یکی از مهمترین سوالاتی که افراد در رابطه با هر دارو دارند، میزان مصرف و نحوه صحیح مصرف آن باشد. در این قسمت از مقاله قصد داریم تا میزان صحیح مصرف شربت دکسترومتورفان را برای شما شرح دهیم.

به توصیه پزشکان این دارو برای رفع سرفه در بزرگسالان می تواند به صورت ۱۰ تا ۲۰ میلی گرم هر ۴ ساعت یا ۳۰ میلی گرم هر ۶ تا ۸ ساعت مصرف شود. حداکثر دوز مجاز مصرف این دارو، ۱۲۰ میلی گرم در ۲۴ ساعت است.

برای کودکان نیز به نسبت سن آن ها دستورات مختلفی ارائه شده است:

۴ تا ۶ سال: ۲٫۵ تا ۵ میلی گرم هر ۴ ساعت یا ۷٫۵ میلی گرم هر ۶ تا ۸ ساعت، حداکثر دوز مصرفی ۳۰ میلی گرم در ۲۴ ساعت

۶ تا ۱۲ سال: ۵ تا ۱۰ میلی گرم هر ۴ ساعت یا ۱۵ میلی گرم هر ۶ تا ۸ ساعت، حداکثر دوز مصرفی ۶۰ میلی گرم در ۲۴ ساعت

۱۲ سال به بالا: مانند دستور مصرف بزرگسالان

در صورت فراموشی یک نوبت مصرف دارو، به محض یادآوری آن را مصرف نموده و نوبت بعدی را طبق روال سابق مصرف کنید و از دو برابر نمودن مقدار مصرف در یک نوبت بپرهیزید.

عوارض جانبی شربت دکسترومتورفان

شربت دکسترومتورفان از آن دسته داروهایی است که هم تداخلات بسیاری دارد و هم عوارض جانبی بسیار. از همین رو، توصیه می کنیم که این بخش از مقاله را با دقت بخوانید. عوارض این شربت به صورت زیر گزارش شده اند:

تاری دید، گیجی، اشکال در ادرار کردن، تهوع و استفراغ شدید، عدم تعادل در راه رفتن، کاهش سرعت تنفس، هیجان و بی قراری غیر معمول و شدید، سردرد، خواب آلودگی خفیف، یبوست، درد شکم، خارش، عصبانیت، توهم دیداری، تعرق، تب، تغییرات فشارخون، تنفس کم‌عمق و یا نامنظم، احتباس ادرار و درد مثانه

اثر شربت دکسترومتورفان بر ارگان های مختلف

سیستم عصبی مرکزی و محیطی

به طور کلی اگر این دارو در شرایط عادی مصرف شود، یک داروی بی خطر محسوب می شود. اما به هر حال در شرایطی خاص می تواند اثرات زیر را بر دستگاه عصبی مرکزی و محیطی به همراه داشته باشد:

افزایش توان ماهیچه ها، آتاکسی، سرکوب سیستم تنفسی، ایجاد اختلال های حرکتی، اختلال در حرکت صورت، توهم، گشادی مردمک ها

در صورت استفاده ی بیش از حد از این دارو عوارضی چون خستگی، سر درد، حس سبکی سر، از دست دادن آگاهی، کاهش توجه، آتاکسی ایجاد خواهد شد.

پوست

این دارو می تواند باعث ایجاد کهیر های رنگدانه دار یا پارگی های سطحی پوست شود. در بعضی از موارد حتی یک سری پلاک های قرمز در سطح پوست تشکیل شده است که با یک سری پیگمنت های پوستی محاصره شده اند.

عملکرد جنسی

گزارش هایی وجود دارد که برخی از بیماران مرد پس از استفاده از این دارو دچار نعوظ های مکرر شده اند، که ۷ روز بعد از قطع این دارو به حالت عادی بازگشته است.

سیستم ایمنی

در برخی موارد نادر این دارو می تواند باعث ایجاد شوک آنافیلاکتیک و عارضه های ناشی از آن مثل ورم لب ها و صورت، تنگی نفس شود. این دارو باعث ایجاد برونکواسپاسم و یا آنژیوادم نمی شود.

آلرژی

اگر به این دارو یا داروهای مشابه آن حساسیت دارید قبل از مصرف حتما به پزشک خود بگویید.

آسم و بیماری ریوی

حتما قبل از استفاده ی این دارو همراه با سایر داروهای سرفه یا سرماخوردگی یا داروهای آسم با پزشک مشورت کنید.

در صورتی که بیماری ریوی مثل آمفیزم یا برونشیت مزمن یا آسم دارید قبل از مصرف این دارو به پزشک اطلاع دهید .

علائم اوردوز با این دارو

در صورتی که مقدار خیلی زیادی از این دارو را مصرف کردید با اورژانس تماس بگیرید. علامت های اور دوز با این دارو به شرح زیر گزارش شده اند:

تهوع ، استفراغ، خواب آلودگی، تعریق زیاد، یوفوریا، اختلال در راه رفتن، سرگیجه، سختی در تنفس، ضربان قلب بالا، تشنج، کما

این دارو حتی ممکن است باعث مرگ شود.

تداخلات دارویی

تداخلات دارویی این شربت بسیار زیاد است لذا این لیست را با دقت مطالعه نمایید:

مشخصات کلی تداخلات: تشدید اثرات سروتونرژیک

تداخلاتی که باید از مصرف دارو پرهیز کرد:

دی سولفیرام، مهارکننده‌ های مونو آمین اکسیداز، متوتری ‌مپرازین

اگر از داروی پگ اینترفرون آلفا ۲b- استفاده می کنید، اثر شربت دکسترومتورفان برای درمان سرفه شما کاهش خواهد یافت.

اگر از داروهای لیست زیر استفاده می کنید بهتر است بدانید که مصرف شربت دکسترومتورفان اثر این داروها را افزایش خواهد داد  ممکن است منجر به اور دوز شود:

ممانتین، متو تری ‌مپرازین، پرهگزیلین، مهارکننده‌ های اختصاصی باز جذب سروتونین، مهار کننده‌ های قوی  CYP2D6، داروهای سروتونرژیک (با خطر بالا)

اگر داروهای لیست زیر را مصرف می کنید بهتر است بدانید که اثر داروی دکسترومتورفان توسط این داروها افزایش یافته و منجر به اور دوز می شود:

آبیراترون استات، آجمالین، آسوناپرویر، کلوبازام، کوبیستات، مهار کننده‌ های قوی و متوسط  CYP2D6، داکومیتینیب، داروناویر، دی سولفیرام، ایماتینیب، لومفانترین، مهارکننده ‌های مونو آمین اکسیداز، پانوبینوستات، پارکوکسیب، پگ اینترفرون آلفا ۲- b، پرهگزیلین، کینیدین، کینین، مهار کننده‌ های اختصاصی باز جذب سروتونین، مهار کننده‌ های قوی  CYP2D6، تیپراناویر

داروهای MAO inhibitors مثل ایزوکربوکسازید، فنلزین، راساژیلین، سلژیلین، پارنیت، متیلن بلو، سلکسیب، داریفاسین، کوینیدین، ریتوناویر، پروکاربازین، سیبوترامین، تربینافین، داروهای درمان کننده ی فشارخون، ضدافسردگی ها مثل آمی تریپتیلین، بوپروپیون، فلوکستین، فلووکسامین، ایمی پرامین، سرترالین، رانولازین

اگر این دارو را با SSRI ها مصرف کنید، عوارضی مثل آتاکسی، سرگیجه، اختلال در حافظه و خوا آلودگی ایجاد می شود.

در حال حاضر هیچ تداخلی با غذاها از سوی این دارو گزارش نشده است.

احتیاط مصرف

اثرات شربت دکسترومتورفان در بارداری و شیردهی نامشخص است. در صورت بارداری یا شیردهی بهتر است پزشک خود را مطلع کنید.

قبل از مصرف دارو پزشک خود را در صورت وجود موارد زیر مطلع نمایید:

آمفیزم یا برونشیت مزمن، مصرف الکل، سیگار کشیدن

در صورتی که دچار موارد زیر هستید از مصرف دارو خودداری نمایید:

سابقه حساسیت به دکسترومتوفان یا داروهای مشابه، رنگ ها و مواد محافظ

چنان چه مبتلا به بیماری های کبدی می باشید مصرف این دارو برای شما مناسب نیست.

در صورتی که مبتلا به آسم هستید (خصوصاً در فاز حمله ی آسم ) مصرف این دارو برای شما مناسب نیست.

اگر سابقه یا ابتلا به هرگونه بیماری تنفسی نظیر آسم،copd، عفونت دستگاه تنفسی ،تنگی نفس و …پزشک خود را مطلع کنید.

در صورتی که سابقه سرفه های مزمن دارید حتما به پزشک مراجعه نمایید و از مصرف خودسرانه ی این دارو بپرهیزید؛ زیرا شربت دکسترومتورفان می تواند سرفه های شما را تشدید کند یا علائم یک بیماری دیگر که سرفه ی شما می‌تواند ناشی از آن باشد را بپوشاند.

در صورتی که سرفه های شما همراه با خلط بود، حتما پزشک یا داروساز را در جریان قرار دهید زیرا ممکن است مصرف این دارو شرایط شما را بدتر کند.

لیستی از کلیه داروهای مصرفی خود خصوصاً داروهای ضد حساسیت، ضد سرماخوردگی، ضد افسردگی، داروهای پارکینسون، کینیدین، آمیودارون، داروهای ضد درد آرام بخش و فرآورده های الکلی را در اختیار داروساز یا پزشک قرار دهید تا در صورت نیاز مقدار و نوع داروی مصرفی را به صورت مناسب تغییر دهد.

توصیه های جدی

شربت دکسترومتورفان سرفه های ناشی از آسم، سیگار کشیدن و آمفیزم را درمان نخواهد کرد.

تجویز این دارو بدون نظر پزشک برای کودکان کمتر از ۴ سال توصیه نشده است.

اگر بعد از ۷ روز مصرف دارو بهبود علائم رخ نداد، یا اگر تب همراه با سردرد، سرفه و یا راش پوستی داشتید، حتما به پزشک مراجعه نمایید.

به علت ایجاد وابستگی، دارو را بیش از میزان تجویز شده مصرف نکنید.

این دارو را می توان با یا بدون توجه به غذا مصرف کرد؛ در صورت بروز مشکلات گوارشی همراه غذا مصرف شود.

این دارو می تواند هوشیاری شما را تحت تاثیر قرار دهد؛ در هنگام رانندگی و کارهایی که نیاز به هوشیاری دارند از مصرف آن خودداری نمایید.

دارو را در دمای کمتر از ۳۰ درجه سانتی گراد، دور از نور و رطوبت و دور از دسترس اطفال نگهداری کنید.

در صورت تشدید یا تغییر نوع سرفه ها، حتماً به پزشک یا داروساز مراجعه کنید تا در صورت نیاز به ادامه یا قطع مصرف این دارو، ارزیابی های لازم را انجام دهند.

پیش از شروع هر گونه دارو یا مکمل جدید، پزشک یا داروساز خود را در جریان مصرف شربت دکسترومتورفان قرار دهید.

در صورت مصرف بیش از اندازه ی شربت دکسترومتورفان، سریع با یک مرکز مسمومیت دارویی تماس بگیرید یا به مرکز درمانی مراجعه کنید.

عوارض شدید و نیازمند اورژانس

تغییر در خلق و خو، گیجی و بیقراری ، زودرنجی، بی خوابی،تهوع شدید یا استفراغ

تنگی نفس، صدادار شدن تنفس یا مشکل در نفس کشیدن.

بروز علائم حساسیت به دارو از جمله ورم لب، صورت یا بخشی از بدن، خارش

گرفتگی عضلات ناحیه ی سر و گردن یا بدن

یبوست بسیار شدید و طولانی

شربت دکسترومتورفان و کرونا

محققین دانشگاه کالیفرنیا در تحقیقات خود به این نتیجه رسیدند که شربت دکسترومتورفان توان تکثیر ویروس کرونا و مرگ سلول‌ ها را افزایش خواهد داد.

البته این مطالعه در حال حاضر روی سلول های میمون بررسی شده و هنوز تاثیر آن بر انسان مورد بررسی قرار نگرفته است. برایان شواچت، یکی از دانشمندان این پروژه تحقیقاتی می گوید: این بررسی لزوماً به این معنی نیست که مردم کاملا مصرف شربت دکسترومتورفان را متوقف کنند، اما بهتر است در زمان شیوع ویروس کرونا و تا نتیجه نهایی تحقیقات در مصرف این دارو و داروهای مشابه که باعث افزایش تکثیر ویروس می شوند احتیاط کنند. در این زمینه بهتر است با دکتر ریه یا دکتر داخلی مشورت شود.

تفاوت شربت دکسترومتورفان با دکسترومتورفان پی

برخی افراد تصور می کنند که شربت دکسترومتورفان پی همان دکسترومتورفان معمولی است. اما این دو دارو با هم متفاوتند و تنها جزء داروهای هم خانواده محسوب می شوند. در این قسمت از مقاله قصد داریم تا تفاوت این دو دارو را با هم بررسی کنیم.

شربت دکسترومتورفان پی دارای پسدوافدرین است و برای رفع حالات التهابي دستگاه فوقاني از جمله رينيت آلرژيك، التهاب حاد يا تحت حاد سينوس ها، خروسك، التهاب حاد گوارش مياني و التهاب ناي و نايژه و نيز تسكين علامتي سرفه هاي خشك ناشي از گلودرد خفيف و تحريك ناشي از سرماخوردگي مورد استفاده قرار می گیرد.

این شربت نیز مانند شربت دكسترومتورفان با اثر مستقيم بر مركز سرفه در بصل النخاع، موجب تضعيف واکنش آلرژیک سرفه خواهد شد. تفاوت این دارو با داروی دکسترومتورفان این است که پسودوافدرين با تحريك گيرنده هاي آلفا آدرنرژيك درمخاط دستگاه تنفسي موجب تنگي عروق، كاهش تورم مخاط و احتقان بيني، باز شدن بيشتر راه هاي هوايي و افزايش تخليه ترشحات سينوسها می شود.

مکانیسم اثر

هردو جزء دارو از راه خوراكي به خوبي جذب بدن مي شوند. متابولیسم این دارو نیز کبدی بوده اما متابوليسم كبدي پسودوافدرين ناقص است. حدود ۷۵-۵۵ درصد آن به صورت تغيير نيافته از ادرار دفع خواهد شد. شروع اثر دكسترومتورفان پی حدود ۵/۱ ساعت و در مورد پسودوافدرين ۳۰-۱۵ دقيقه گزارش شده است. طول مدت اثر اين دو جزء نيز به ترتيب ۶ و ۴-۳ ساعت گزارش شده است.