علت استفاده از آسپارتام در آدامس چیست و چه عوارضی دارد؟

آسپارتام ترکیبی سفید رنگ و بی بو است که به عنوان شیرین کننده آدامس کاربرد دارد. این ماده به طور طبیعی از ترکیب آمینو اسید های آسپارتیک اسید و فنیل آلانین به د ست می آید. این ترکیب علاوه بر آدامس، در تهیه ی نوشابه های رژیمی، پودرهای شربت، ژله، پودینگ و … کاربرد دارد.

در این مقاله از نشریه علمی جهان شیمی به بررسی آسپارتام در آدامس، نحوه تولید، عوارض و … می پردازیم.

کاربرد آسپارتام در آدامس چیست

آسپارتام پودر کریستالی سفید و بی بو است که به راحتی در آب حل شده و معمولا با آس سولفام با ترکیب ۳ به ۱ ترکیب می شود. از این ترکیب به عنوان شیرین کننده در آدامس استفاده می شود.

آدامس نوعی آب نبات است که به منظور جویدن ساخته شده و بلعیده نمی شود. این ترکیب با مخلوط کردن پایه آدامس با شیرین کننده ها و طعم دهنده ها تهیه می شود.

آسپارتام حدود ۲۰۰ برابر شیرین تر از شکر است. از آنجا که مقدار کمی از آن باید در دستور العمل های مواد غذایی مورد استفاده قرار گیرد، مقدار کالری بسیار ناچیزی دارد.

آسپارتام برای استفاده بی خطر است. امروزه بسیاری از مارک های آدامس از این ترکیب استفاده می کنند. قیمت آسپارتام براساس درصد خلوص آن متفاوت است. آدامس های بدون قند حاوی این ترکیب باعث پوسیدگی دندان نشده و سطح قند خون را افزایش نمی دهد. علاوه بر این، به مدیریت وزن نیز کمک می کند.

روش تولید آسپارتام

این ماده حاصل ترکیب آمینو اسید های آسپارتیک اسید و فنیل آلانین است که به طور طبیعی انجام می گیرد. این ترکیب با استفاده از آمینواسیدهایی تولید می شود که منبع اصلی سنتز پروتئین در موجودات زنده است. آسپارتیک اسید ماده ای بدون طعم و فنیل آلانین تلخ است. اما ترکیب این دو، ماده ای تولید می کند که ۲۰۰ برابر شیرین تر از قند است.

این شیرین کننده مصنوعی در صنعت به کمک باکتری های Brevibacterium flavum و Corynebacterium glutamicum از طریق تخمیر مستقیم اسیدهای آمینه L- آسپارتیک اسید و L- فنیل آلانین تولید می شود.

فرآیند تخمیر با کشت خالص باکتری ها آغاز و در صورت وجود مواد مغذی به سرعت ادامه می یابد. هنگامی که آمینو اسید ها به اندازه کافی تولید شدند فرآیندهای جداسازی و خالص سازی انجام گرفته و با ایجاد تغییرات لازم آسپارتام تولید می شود.

گروه های عاملی موجود در آسپارتام

این ترکیب دارای یک گروه عاملی الکلی، یک گروه عاملی آمینی، یک گروه عاملی آمیدی، یک گروه عاملی استری و یک حلقه بنزن است. این شیرین کننده، یک متیل استر از یک دی پپتید است که به عنوان یک شیرین کننده غیر مغذی مصنوعی در بیش از ۹۰ کشور در سراسر جهان و در بیش از ۶۰۰۰ محصول مورد استفاده قرار می گیرد.

آسپارتام در صنایع غذایی چه کاربردهایی دارد

این ترکیب طعم تلخ یا فلزی خیلی کمی دارد که در سایر شیرین کننده های مصنوعی دیده نمی شود. با این وجود، آسپارتام تمایل زیادی به واکنش با سایر طعم دهنده های غذایی دارد. بنابراین، نمی تواند به طور کامل جایگزین قند شود و در صورت استفاده از آن در غذاهای پخته شده، آب نبات و محصولات دیگر، دستور تهیه آن ها باید اصلاح شود. زیرا آسپارتام نباید تحت دما و حرارت بالا قرار گیرد.

قیمت آسپارتام و دیگر ویژگی های آن سبب شده در تهیه ی نوشابه های رژیمی، پودرهای شربت، آدامس، ژله و پودینگ، غلات صبحانه، محصولات لبنی و دسرهای خشک از کاربرد فراوانی برخوردار باشد.

آسپارتام تحت نام های مختلفی نظیر  NutraSweetو Equal به بازار عرضه شده و به فروش می رسد. ممکن است هنگام خرید بسته های رنگارنگ غذایی و همچنین صرف غذا در رستوران به طور ناخودآگاه این ماده مصرف شود.

آسپارتام در محصولات اسیدی پایداری بالایی دارد. اما هنگامی که مواد غذایی گرم شوند تجزیه شده و طعم شیرین خود را از دست می دهد. بنابراین، این ترکیب به طور عمده در نوشابه های رژیمی و سایر غذاهایی که سرد مصرف می شوند، کاربرد دارند.

قیمت خرید و فروش آسپارتام

قیمت آسپارتام برحسب درصد خلوص مواد شیمیایی موجود در آن تعیین می شود. بسیاری از شرکت های معتبر این ترکیب را با بهترین قیمت به بازار عرضه می کنند. به همین دلیل، برند شرکت تولیدکننده عاملی مهم در تعیین قیمت آسپارتام است.

عوارض مصرف آسپارتام در نوشابه

به افراد مبتلا به بیماری فنیل کتونوری (PKU) توصیه می شود مراقب مصرف فنیل آلانین، به ویژه کودکان باشند. در صورتی که کمتر از دوز توصیه شده مصرف شود، هیچ محدودیتی ایجاد نمی کند.

مطالعات انجام شده نشان می دهد با مصرف زیاد آسپارتام، خطر ابتلا به سرطان افزایش می ‌یابد. برخی از این مطالعات به طور گسترده در رسانه ها منتشر شدند. به همین دلیل است که بسیاری از مصرف کنندگان در مورد مصرف Aspartame مردد هستند.

این مطالعات شامل قرار گرفتن در معرض مادام العمر با دوز های حداکثر ۸ گرم آسپارتام، به ازای هر کیلوگرم وزن بدن و به صورت روزانه است. این دوز که به بزرگسالان نسبت داده می ‌شود، معادل تقریبا ۲۴۰۰ قوطی نوشابه شیرین شده با این قند مصنوعی و به صورت روزانه است.