سرم دکستروز چیست؟ و چه مصارفی دارد؟
سرم دکستروز یکی از انواع سرم های قندی است. دکستروز نوعی قند بوده که منبعی از کالری و انرژی محسوب می شود. تزریق سرم دکستروز به داخل ورید است تا جبران مایعات از دست رفته بدن را بکند. این سرم می تواند کربوهیدرات های مورد نیاز بدن را جبران کرده و کمبود قند خون را جبران کند. همچنین در صورت شوک انسولینی و کمبود آب بدن نیز، این سرم به کار برده می شود. با مطالعه این مقاله نشریه جهان شیمی فیزیک، با سرم دکستروز و کاربردهای آن آشنا می شوید.
دکستروز و سرم دکستروز
برای معرفی سرم دکستروز، ابتدا بهتر است با خود دکستروز آشنا شوید. دکستروز یکی از قندهای ساده با حلالیت بالا است. از دکستروز در غذاهای بسته بندی شده و فرآوری صنایع غذایی نیز به کار گرفته می شود. این قند خیلی سریع می تواند در بدن جذب شود. همین خاصیت، سبب استفاده از آن در تولید دارو و سرم شده است. وقتی گفته می شود، سرم دکستروز ۵ درصد، یعنی حاوی ۵ درصد قند و ۹۵ درصد آب است.
از این سرم در مواقع کم آبی بدن استفاده شده و برای تامین آب و الکترولیت مورد نیاز بدن به کار برده می شود. به عنوان مثال زمانی که افراد دچار اسهال و استفراغ می شوند، برای جبران آب از دست رفته، از این سرم استفاده می شود. برای بیمارانی با مشکل جراحت و یا مشکلات دیگر، از این سرم برای تامین غذای آن ها به کار گرفته می شود.
نحوه ورود دکستروز در آب به بدن
سرم ها از راه ورید وارد بدن می شوند. اما قبل از این که سرم استفاده شود، بررسی کنید تا نشتی نداشته باشد. اندازه و نوع سوزن کاربردی نیز باید با نظر پزشک یا مراقبین باشد. همچنین دقت کنید که سرم دکستروز ۵ درصد، باید شفاف و بی رنگ باشد. اگر ذراتی داخل سرم دیده شده، یا رنگ آن تغییر کرده و یا مهر و موم کیسه سرم خراب شود، نباید مورد استفاده قرار گیرد. در صورت نیاز به مخلوط کردن سرم با داروهای دیگر، این کار را درست انجام دهید.
اجتناب از استفاده از سرم دکستروز
قبل از مصرف سرم دکستروز، اگر دچار بیماری دیابت، مشکلات تنفسی، کلیوی یا کبدی، عدم تعادل الکترولیت ها و یا آلرژی به غذاها و یا داروهای خاصی هستید، به پزشک معالج اطلاع دهید. همچنین در صورت بروز تب، خس خس سینه، گیجی، سرفه، زیاد شدن تشنگی، توهم، ضعف عضلانی، تنفس ضعیف و علایمی از این قبیل، به پزشک اطلاع رسانی کنید. بعد از اطمینان از عدم داشتن حساسیت به دکستروز، از سرم این قند استفاده کنید.
وقتی از سرم دکستروز استفاده کنید، با علایمی چون واکنش های آلرژیک، کهیر، تورم لب ها، زبان و یا گلو و سوزش در اطراف سوزن مواجه شدید، ادامه آن را متوقف کنید. در صورت گرما، قرمزی، ترشح و خونریزی که در اطراف سوزن سرم ایجاد شد نیز از آن استفاده نکیند. عوارضی چون سردرد، مشکلات حافظه، اضطراب، ضربان قلب سریع یا نامنظم، تشنگی شدید، غش، رنگ پریدگی و … نیز باید متوقف کننده این سرم باشد.
هشدارها و موارد احتیاطی که در استفاده از سرم های قند دکستروز، باید توجه شود
تزریق داخل وریدی همزمان دکستروز ۱۰ درصد با خون از راه یک مجموعه، می تواند باعث زیاد شدن بار مایع و یا املاح شود. در این صورت، رقیق شدن غلظت الکترولیت سرم، کمبود آب، حالت متراکم و یا ادم ریوی، ایجاد می شود. ارتباط مستقیمی بین اضافه بار املاح و ادم محیطی و ریوی با غلظت های الکترولیت تزریقات وجود دارد.
یکی از نکاتی که در زمینه تزریق سرم دکستروز، باید مورد توجه قرار گیرد، استفاده بیش از حد مجاز است که منجر به هیپوکالمی می شود. کاربرد این سرم در نوزادانی با وزن بسیار کم (با تزریق زیاد و یا سریع)، ممکن است باعث بالا رفتن اسمولالیته سرم و خونریزی داخل مغزی شود.
