تفاوت شیمی محض و کاربردی چیست؟ – تعریف و بازار کار

تفاوت شیمی محض و کاربردی را می توان در نوع نگرش آن ها با دانش شیمی دانست. این دو رشته از رشته های قدیمی کارشناسی در شیمی هستند که رشته های متفاوت زیادی چون شیمی دارویی، شیمی محیط زیست، شیمی فناوری اطلاعات و شیمی آفت کش ها به آن ها افزوده شده است. اما شیمی محض و کاربردی همچنان طرفداران خود را داشته و همچنان در دانشگاه ها افراد بسیاری این رشته ها را مطالعه می کنند. در این مقاله نشریه جهان شیمی فیزیک به تفاوت شیمی محض و کاربردی و تعریف هر کدام از آن ها می پردازیم.

شیمی محض چیست؟

دانشجویان در رشته شیمی محض در مقطع کارشناسی بسیاری از فرایندهای شیمیایی و عوامل کنترل کننده آن ها و همچنین ویژگی های بسیاری از مواد را مورد مطالعه و بررسی قرار می دهند. در این رشته به ماهیت علمی و تئوری شیمیایی پرداخته می شود. این رشته هم شامل واحدهای تئوری بوده و واحدهای عملی و آزمایشگاهی دارد. فارغ التحصیلان این رشته به دلیل واحدهای عملی گذرانده از شرایط کاری خوبی برخوردار هستند. این افراد می توانند در صنایع مختلفی چون پزشکی، پتروشیمی، داروسازی و صنایع معدنی فعالیت داشته باشند.

در رشته شیمی محض با ساختار مواد، خواص آن ها و واکنش های آن ها آشنا شده و در این رشته به تحقیق و توسعه علم شیمی می پردازند. دانش آموزانی که علاقه دارند در این رشته تحصیل کنند باید زمینه خوبی در دروس شیمی، فیزیک و ریاضی داشته باشند. واحدهای رشته شیمی محض شامل مفاهیم شیمی آلی، شیمی تجزیه، شیمی فیزیک و … است. افراد محصل در این رشته باید دارای دقت کافی و حافظه بالا باشند تا بتوانند واکنش های طولانی با مولکول های مختلف را به حافظه بسپارند.

شیمی کاربردی چیست؟

یکی از شاخه های رشته شیمی، شیمی محض کاربردی است که در بسیاری از دانشگاه های سراسر کشور ارائه می شود. در این رشته برخلاف رشته شیمی محض، نگرشی کاربردی به شیمی می شود. در شیمی کاربردی سعی بر آن است که از اطلاعات و آموخته های فارغ التحصیلان در صنعت استفاده شود. علت بیشتر جذب کار شدن فارغ التحصیلان در این رشته به دلیل داشتن اطلاعات بیشتر آن ها در زمینه کاربرد و مفاهیم صنعت شیمی است.

اما دروس و واحدهایی که در شیمی کاربردی گذرانده می شود با شیمی محض یکسان بوده و فقط در تعداد واحد کمی با هم تفاوت دارند.

تفاوت شیمی محض و کاربردی

دو شاخه از علم شیمی در دانشگاه برای تحصیل افراد علاقه مند به شیمی وجود دارد. این دو رشته، شیمی محض و کاربردی هستند که با وجود این که مکمل یکدیگر هستند، دارای تفاوت های زیادی نیز هستند. شیمی کاربردی نگاهی کاربردی به شیمی داشته و فارغ التحصیلان این رشته با مفاهیم کاربردی این رشته آشنا شدند. اما دانشجویان رشته شیمی محض بیشتر با مفاهیمی آشنا می شوند که توانایی انجام بسیاری از تحقیقات را دارند. این افراد می توانند با تحصیل و ادامه دوره های فوق لیسانس و دکتری، بسیاری از مسایل و ناشناخته های علمی را حل و فصل کنند. با توجه به این تفاوت، درس های ارائه شده نظری در شیمی محض بیشتر از رشته شیمی کاربردی است.

مبنای فعالیت دانشجویان در رشته شیمی محض، علم شیمی است. این رشته به مطالعه چهار گرایش شیمی (شیمی فیزیک، شیمی آلی، شیمی تجزیه و شیمی معدنی) می پردازد. اما دروسی که در شیمی کاربردی ارائه می شود، کمتر شامل دروس پایه بوده و بیشتر دروس مرتبط با شیمی مهندسی هستند از جمله این دروس می توان به اصول صنایع شیمیایی و تصفیه آب و فاضلاب را نام برد.

تفاوت فعالیت فارغ التحصیلان شیمی محض و کاربردی

در بیان یکی از تفاوت های فارغ التحصیلان شیمی محض و کاربردی می توان گفت که یک فارغ التحصیل شیمی محض می تواند نقش مهمی در آغاز یک فعالیت و عملکرد صنعتی داشته باشد. زیرا او می تواند به بیان راهکارهای علمی و تئوری ساخت و تولید یک ماده بپردازد. ولی یک فارغ التحصیل رشته شیمی کاربری می تواند طراحی نیمه صنعتی ساخت این ماده را ارائه دهد. البته یک مهندس شیمی نیز می تواند همین کار را انجام دهد.

به عبارتی می توان گفت که در رشته شیمی محض، تئوری های عمیق علم شیمی بیان شده ولی در رشته شیمی کاربردی واحدهای کاربردی در این علم ارائه شده و این رشته بیشتر با صنعت در ارتباط است. اما به طور کلی باید گفت که دو رشته شیمی محض و کاربردی در سطح لیسانس تفاوت چندانی نداشته و بسیاری از واحدهای درسی آن ها یکسان است. این دو رشته می تواند تا مقطع فوق لیسانس و دکتری پیش رفته و محدودیتی برای ادامه تحصیل در این رشته ها وجود ندارد. با این که در این رشته می توان در مقطع ارشد، رشته شیمی دارویی را ادامه داد، ولی حتی با ادامه تحصل در مقطع دکتری، این فارغ التحصیلان، دکتر داروساز نیستند.

شیمی محض و یا کاربردی

بعد از بیان تفاوت شیمی محض و کاربردی، می خواهیم به این موضوع که کدام از این دو رشته بهتر اسـت، بپردازیم. در کل علم شیمی به پرورش ذهن دانشجویان در زمینه انجام کارهای تحقیقاتی پرداخته و این افراد را آماده می کند تا بتوانند به اکتشافات مهم علمی دست یابند. این افراد به خصوص در مقاطع ارشد و دکتری به تحقیق پرداخته و با انجام آزمایشات مختلف می توانند بسیاری از مسایل شیمی را حل کنند. دو رشته شیمی محض و کاربردی به طور تقریبی دارای واحدهای درسی یکسانی بوده و تفاوت چشمگیری بین آن ها وجود ندارد. همان طور که در بالا گفته شد، فقط در تعدادی از واحدها با هم تفاوت دارند. پس نمی توان گفت کدام رشته بهتر است و ارجحیتی برای یکی نسبت به دیگری در نظر گرفت.

افرادی که برای مطالعه شیمی محض و کاربردی مناسب هستند

شیمی دانشی است که با اتم ها، عناصر، مولکول ها، یون ها و ساختارها و همچنین خواص و رفتارهای این ذرات در ارتباط است. در این رشته بسیاری از مواد با هم واکنش داده و مواد جدیدی سنتز می شوند. این رشته در تهیه غذا کاربرد داشته و برای حفاظت از محیط زیست، بهتر کردن بهداشت و همچنین در زمینه های نظامی کاربرد دارد.

رشته شیمی محض برای افرادی مناسب است که علاقه به کارهای تحقیقاتی داشته و قابلیت آن را دارند که در محیط های آلوده و شرایط سخت کار انجام دهند. افرادی که درک بالایی از نظریه های علمی داشته و می توانند پی به مفاهیم علم بپردازند، مناسب برای این رشته هستند. در این رشته، افراد به دنبال حل کردن و رفع مسایل مربوط به علم در جهان هستی هستند.

اما شیمی کاربردی برای افرادی مناسب است که با داشتن روحیه کاوشگری، به دنبال یافتن علت برای اتفاقاتی هستند که رخ می دهند. این افراد با علاقه به دنبال پی بردن به ساختار مواد بوده و از کار کردن با آن لذت می برند.

تفاوت شیمی محض و کاربردی در مباحث دانشگاهی

در شیمی محض در دانشگاه ها، واحدهای تخصصی که به صورت واحدای اجباری هستند، مباحثی پایه ای هستند که در آن ها مکانیسم واکنش ها مورد مطالعه قرار می گیرد. اما در شیمی کاربردی بیشتر دروس تخصصی، شامل مفهوم های صنعتی هستند که در آن ها طراحی رآکتورها و همچنین بسیاری از فرایندهای صنعتی مورد مطالعه و بررسی قرار می گیرد. برخی از دروس مانند شیمی آلی ۱، ۲ و ۳، شیمی معدنی ۱ و ۲، شناسایی ترکیبات آلی و … در هر دو رشته مشترک هستند. اما واحدهای شیمی کوانتوم و سنتز ترکیبات آلی مخصوص شیمی محض بوده و واحدهایی چون شیمی صنعتی ۱ و ۲، اصول محاسبات در شیمی و اصول تصفیه و آب و فاضلاب مخصوص رشته شیمی کاربردی هستند.

محل فعالیت فارغ التحصیلان شیمی محض و کاربردی

بسیاری از فارغ التحصیلان رشته شیمی می توانند در آزمایشگاه های کنترل کیفی کارخانجات زیادی فعالیت داشته باشند. فارغ التحصیلان رشته شیمی محض در شرکت های دارویی، مواد آرایشی و بهداشتی و همچنین صنایع غذایی می توانند مشغول به کار شوند. فارغ التحصیلان این رشته می توانند در کارخانجات تولید مواد شیمیایی به عنوان سرپرست استخدام شوند. همچنین در شرکت های بنیان به عنوان ارائه دهنده طرح های تحقیقاتی برای بهتر کردن روش تولید فعالیت داشته باشند. همچنین این افراد می توانند در سطوح مختلف دانشگاهی به تدریس پرداخته و در شرکت های تولیدی به عنوان مسئول فنی مشغول شوند. در شرکت های بازرگانی این افراد برای خرید و فروش توانایی فعالیت خواهند داشت.

فارغ التحصیلان رشته شیمی کاربردی نیز می توانند در آزمایشگاه های کنترل کیفی و در پتروشیمی، کارخانجات پلاستیک، رنگ و رزین و صنایع دارویی و بهداشتی مشغول به کار شوند. این افراد قابلیت تدریس و فعالیت در مدارس، دانشگاه ها و موسسات آموزشی دیگر را دارند. کارهای پژوهشی و پروژوهای پژوهشی توسط این افراد انجام می شود.

تفاوت شیمی محض و کاربردی در بازار کار

در بیشتر شرکت های تولید مواد شیمیایی نیاز به شیمیست است. علاوه بر کار در شرکت ها و کارخانجات، این افراد می توانند در مدارس و دانشگاه ها نیز فعالیت داشته باشند. حقوق و مزایای این افراد با توجه نوع مدرک تحصیلی، سابقه، میزان تخصص، نوع شرکت و همچنین سمتی که فرد در آن شرکت دارد، متفاوت است. شیمی به عنوان علمی که شامل همه زمینه های دارویی، خوراکی و پوشاک است، می تواند فارغ التحصیلان خود را سریع وارد بازار کار کند. داشتن دانش و مهارت کافی در این رشته می تواند کمک زیادی کند تا فرد بتواند موقعیت های شغلی بهتری را پیدا کند.