فقر آهن و کم خونی چه ارتباطی دارند؟ | راه های درمان فقر آهن و کم خونی

امروز در این مطلب از نشریه الکترونیکی جهان شیمی فیزیک قصد داریم تا شما را با فقر آهن و کم خونی آشنا کنیم. فقر آهن و کم خونی از آن دسته مشکلاتی است که بیشتر زنان بعد از سن بلوغ به آن دچار می شوند. البته افراد دیگر نیز ممکن است به این عارضه دچار شوند. با این حال، این گروه بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند. در این مطلب سعی کردیم تا تمام آنچه که لازم است در رابطه با فقر آهن و کم خونی بدانید را به شما آموزش داده ایم. پس تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

لازم به ذکر است شما در نشریه ی الکترونیکی جهان شیمی فیزیک می توانید اطلاعات بسیار کامل و مفیدی در رابطه با انواع داروها به دست آورید. کافی است در کادر جستجو که در قسمت سمت چپ و بالای صفحه ی اصلی سایت قرار گرفته است، نام داروی خود را وارد کرده و مقالات مربوط به آن را بخوانید. اگر به دنبال اطلاعات دارویی خاص هستید و مطلبی در رابطه با آن در سایت ما نیست، لطفا در قسمت بیان دیدگاه ها عنوان کرده تا مقاله ی کاملی در رابطه با آن برای شما قرار دهیم.

برای مثال خواندن مطلبی در رابطه بازخم مری را به شما پیشنهاد می کنیم. برای مطالعه ی این مقاله ی ارزشمند اینجا کلیک کنید.

فقر آهن و کم خونی چیست

برای این که سلول های اصلی خونی یعنی گلبول های قرمز خون به صورت سالم درون مغز استخوان تولید شوند، به آهن نیاز دارند. در صورت کمبود آهن، گلبول های قرمز به صورت ناقص تشکیل شده و خون دچار کمبود گلبول های قرمز می شود. در چنین شرایطی فرد به فقر آهن و کم خونی دچار می شود.

این بیماری به نام کم خونی فقر آهن نیز شناخته می شود. پس نتیجه می گیریم که حضور آهن در بدن افراد بسیار ضروری است و کمبود آن می تواند منجر به بروز مشکلات خونی شود. همان طور که گفتیم این بیماری در زنان بسیار شایع است. با این حال مردانی با فقر آهن و کم خونی نیز در جهان وجود دارند.

گلبول های قرمز مسئول حمل اکسیژن در خون هستند. از همین رو، مشکلات ناشی از فقر آهن و کم خونی، می تواند منجر به بروز تنگی نفس و خستگی بیش از حد شود.

علائم فقر آهن و کم خونی در بدن

وقتی که فرد در روزهای ابتدایی ابتلا به فقر آهن و کم خونی قرار دارد، علائم او بسیار خفیف است. این علائم ممکن است به حدی غیرقابل تشخیص باشند که فرد اصلا متوجه آن ها نشود. اما زمانی که فقر آهن در بدن با شدت بیشتری رخ می دهد، علائمی ظاهر می شوند که با بررسی ان ها می توان به این بیماری پی برد. در این قسمت از مقاله، به بیان این علائم و نشانه ها پرداختیم:

خستگی مفرط

ضعف

پوست رنگ پریده

درد قفسه سینه، ضربان قلب سریع یا تنگی نفس

سردرد، سرگیجه یا سبکی سر

دست و پاهای سرد

التهاب یا درد زبان شما

ناخن ‌های شکننده

هوس غیر معمول برای مواد غیر مغذی مانند یخ، خاک یا نشاسته

کم اشتهایی به‌ خصوص در نوزادان و کودکان مبتلا به فقر آهن و کم خونی

ریزش موی شدید

چه زمانی باید به دکتر مراجعه کرد

حتما این سوال در ذهن شما هم نقش بسته است که چه زمانی باید به دکتر مراجعه کرد؟ یا اصلا برای درمان فقر آهن و کم خونی کدام پزشک مناسب است؟

در ابتدا به سوال دوم پاسخ می دهیم؛ برای درمان فقر آهن و کم خونی باید حتما به دکتر متخصص غدد و متابولیسم مراجعه کنید.

برای پاسخ به سوال اول نیز باید گفت زمانی که شما یا فرزندتان علائم و نشانه هایی را که در قسمت قبلی به آن ها اشاره کردیم، به صورت تشدید شونده و مزمن دارید، باید حتما به پزشک مراجعه کنید. در برخی موارد نیاز است تا به متخصص خون و بیماری های خونی مراجعه کنید. این متخصص بیشتر در زمینه مشکلات فقر آهن و کم خونی کودکان فعالیت می کند.

در شرایطی که علائم شما تشدید شونده ظاهر می شوند، باید حتما ملاقات با پزشک را جدی بگیرید. راه های خانگی درمان کم خونی و کمبود آهن، راه حل های چندان جالبی نیستند و در موارد شدید ابتلا به این بیماری، نمی توان انتظار داشت که با آن ها به نتیجه رسید. این راه حل های خانگی تنها برای پیشگیری و یا درمان مراحل ابتدایی بیماری مناسب هستند و به همه افراد توصیه نمی شوند.

در برخی موارد، افراد تصمیم می گیرند که به صورت خودسرانه اقدام به مصرف قرص آهن کنند؛ این موضوع بسیار اشتباه است و مصرف خودسرانه قرص آهن می تواند تبعات دیگری به دنبال داشته باشد. پس پیش از مصرف هر گونه دارو برای رفع کم خونی باید حتما با پزشک مشورت کنید. جالب است بدانید تجمع بیش از حد آهن در بدن، می توان به بافت هایی مثل کبد آسیب جدی وارد کند.

علت اصلی فقر آهن و کم خونی چیست

همان طور که گفتیم، فقر آهن و کم خونی ناشی از آن، زمانی رخ می دهد که عنصر آهن به مقدار کافی در بدنشما موجود نباشد. در این شرایط گلبول های قرمز توانایی تکمیل بخش هموگلوبین را نداشته و فرد دچار عوارض ناشی از فقر آهن می شود. چنانچه مقدار مناسبی از عنصر آهن را توسط تغذیه کسب نکند یا بدن او مقدار زیادی از آهن را دفع کند، فقر آهن و کم خونی ناشی از آن بروز می کند.

در برخی موارد، از دست دادن زیاد خون می تواند منجر به بروز این عارضه شود. افرادی مانند زنان بعد از سن بلوغ که دچار عادت ماهیانه شده و ماهانه مقدار زیادی خون از دست می دهند، در معرض این عارضه قرار دارند. در موارد دیگر، افرادی که بر اثر زخم های عمیق، تصادف، عمل جراحی و مواردی از این دست، خون زیادی از دست می دهند نیز می توانند به فقر آهن و کم خونی ناشی از آن دچار شوند.

بیماری های دیگری مثل زخم معده، پولیپ روده بزرگ یا سرطان کولورکتال نیز می ‌تواند سبب کم خونی فقر آهن شود. برخی افراد به دلیل مصرف بی رویه داروهای مسکن بدون نسخه نظیر آسپرین، به این عارضه دچار می شوند.

ناتوانی در جذب آهن

در موارد خاصی، بدن بیمار توانایی جذب آهن را ندارد. به طور کلی، آهن از طریق روده کوچک جذب جریان خون می شود. اختلالی مانند بیماری سلیاک، روی توانایی روده برای جذب آهن اثر گذاشته و فرد نمی تواند آن را غذای هضم شده دریافت کند. همچنین در مواردی که افراد تحت عمل جراحی بای پس، بخشی از روده کوچک خود را از دست می دهند، ممکن است به این عارضه دچار شوند.

بارداری

همواره دیده ایم که یکی از اصلی ترین داروهایی که زنان در هنگام بارداری باید مصرف کنند، قرص و مکمل آهن است. در زمان بارداری، زنان ذخایر آهن موجود در خون خود را به جنین در حال رشد خود می دهند؛ از همین رو، خودشان دچار فقر آهن و کم خونی ناشی از آن خواهند شد.

غذاهای مفید برای فقر آهن و کم خونی

حتما می دانید که بهتر است به جای مصرف مکمل ها، از مواد غذایی سالم و طبیعی عناصر مورد نیاز بدن را دریافت کنید. در این بخش از مقاله به شما توضیح داده ایم که چگونه با غذا خوردن می توانید فقر آهن و کم خونی ناشی از آن را درمان کنید. در صورتی که شما رژیم غذایی سالمی نداشته باشید، به مرور زمان دچار کمبود آهن خواهید شد. از جمله غذاهایی که می توانند منبع بسیار خوبی برای جذب آهن باشند می توان به گوشت قرمز، تخم مرغ، سبزیجاتی که برگ های سبز دارند و همچنین غذاهایی که با عنصر آهن غنی شده اند، اشاره کرد.

حتما باید توجه کنید که نوزادان و کودکان باید رژیم غذایی غنی از آهن داشته باشند. برخی از نوزادان در ماه های اولیه زندگی خود باید از قطره آهن استفاده کنند. در ادامه نام غذاهایی که برای جذب آهن بسیار مفید هستند به صورت فهرست وار برای شما آورده شده است:

گوشت قرمز و مرغ

انواع غذای دریایی

لوبیا

سبزیجات با برگ سبز تیره مانند اسفناج

میوه‌ های خشک شده مانند کشمش و زردآلو

غلات، نان و پاستا غنی شده با آهن

نخود فرنگی

در این میان جالب است بدانید که گوشت نسبت به سایر منابع غذایی، میزان آهن بیشتری داشته و جذب آهن بدن از این ماده غذایی نیز بیشتر است. در صورتی که شما تصمیم دارید رژیم گیاه خواری را در پیش بگیرید، حتما باید منابع گیاهی غنی از آهن و یا مکمل های آهن را در رژیم غذایی خود جای دهید.

ویتامین C و جذب آهن

جالب است بدانید که علم پزشکی ثابت کرده مصرف برخی ویتامین ها در جذب مواد معدنی توسط بدن تاثیرگذار است. در این میان، مصرف ویتامین C می تواند کیزان جذب آهن را در بدن افزایش دهد. از همین رو، اگر شما همراه با غذاهای غنی از آهن، از آب مرکبات و یا سایر غذاهایی که دارای ویتامین C هستند استفاده کنید، میزان جذب آهن از غذا افزایش خواهد یافت.

از جمله مواد غذایی سرشار از ویتامین C می توان به مواردی که در ادامه نام برده شده اند، اشاره کرد:

کلم بروکلی

گریپ فروت

کیوی

سبزیجات

خربزه

پرتقال‌

فلفل

توت فرنگی

نارنگی

گوجه فرنگی‌

درمان فقر آهن و کم خونی شدید

زمانی که شما به پزشک مراجعه می کنید، حتما در ابتدا به شما توصیه می شود که از مکمل های آهن استفاده کنید. البته این توصیه در شرایطی کارساز است که پزشک باآزمایشات مختلف نوع کم خونی شما را تشخیص داده باشد. زیرا همه کم خونی ها ناشی از فقر آهن نیست و همان طور که کمی بالاتر توضیح دادیم، مصرف بیش از حد آهن می تواند کبد شما را بیمار کند. در برخی موارد، پزشک متخصص غدد و متابولیسم مشکوک به خونریزی داخلی می شود که در این شرایط درمان شما متفاوت خواهد بود.

فقر آهن و کم خونی سبب بروز چه بیماری ‌هایی می ‌شود

در ابتدای مقاله توضیح دادیم که اگر کم خونی ناشی از فقر آهن شما کم باشد، عوارض و نشانه های خاصی ندارد؛ از همین رو، با کمی اصلاح رژیم غذایی، خود به خود برطرف می شود. در صورتی که این مقدار خفیف درمان نشود، می توان عوارض شدید در پی داشته باشد. از جمله این عوارض می توان به موارد زیر اشاره کرد:

مشکلات قلبی

فقر آهن و کم خونی می تواند ضربان قلب سریع یا نامنظم را در پی داشته باشد. در صورتی که شما به این عارضه دچار شده باشید، قلب باید خون بیشتری پمپاژ کند تا کمبود اکسیژن خون را جبران کند. همین موضوع، بزرگ شدن قلب یا نارسایی قلبی را در پی خواهد داشت.

مشکلات دوران بارداری در زنان باردار

زنان بارداری که به صورت موثر از مکمل های آهن استفاده نکنند، می توانند با مشکلاتی نظیر زایمان زودرس یا تولد نوزادان کم وزن مواجه شوند. این مشکلات در صورتی که زنان باردار مکمل های خود را به موقع دریافت کنند، به راحتی قابل پیگیری خواهد بود.

مشکلات رشد در نوزادان و کودکان

نوزادان و کودکان خردسال، نیاز شدید به آهن دارند تا بتوانند رشدی کامل داشته باشند. این دسته از افراد در صورتی که با فقر آهن و کم خونی ناشی از آن دست و پنجه نرم کنند، دچار عفونت های مختلف در بدن خود می شوند. از همین رو، بسیار مهم است تا کودکان خود را از نظر کمبود آهن چکاپ کنید.

چه افرادی در معرض خطر فقر آهن و کم خونی قرار دارند

به طور کلی، فقر اهن و کم خونی برای دسته ای از افراد بیشتر از سایرین مشکل ساز می شود. به ادامه این مطلب توجه کنید:

زنان

به دلیل بروز قاعدگی ماهانه، بیشتر در معرض خطر فقر آهن و کم خونی ناشی از آن قرار دارند.

نوزادان و کودکان

اگر نوزاد هنگام تولد وزن کمی داشته باشد، زودتر از موعد به دنیا آمده باشد و آهن کافی از شیر مادر یا شیر خشک دریافت نکند، ممکن است در معرض خطر کمبود آهن قرار گیرد.

کودکان در طول دوران جهش رشد به آهن اضافی نیاز دارند. در صورتی که رژیم غذایی کودک شما غنی از آهن نیست، این موضوع می تواند برای رشد او خطرساز باشد.

گیاه خواران

همان طور که گفتیم، یکی از منابع اصلی جذب آهن، گوشت است. در صورتی که شما رژیم گیاهخواری داشته باشید و به مصرف منابع جایگزین غنی از آهن توجهی نکنید، دچار فقر آهن و کم خونی شدید خواهید شد.

اهدا کنندگان مکرر خون

به طور کلی افرادی که به صورت دائمی اهدای خون می کنند، در معرض خطر فقر آهن و کم خونی ناشی از آن قرار دارند. اهدای خون می تواند ذخایر آهن خون شما را کاهش دهد. البته این مشکل موقتی بوده و با مصرف منابع غنی از آهن برطرف خواهد شد. پیش از این که شما اقدام به اهدای خون کنید، از شما آزمایشاتی خاصی گرفته می شود تا صلاحیتتان مورد بررسی قرار گیرد. در شرایط خاصی ممکن است شما به دلیل پایین بودن هموگلوبین خون، مجوز اهدای خون از سوی پزشک دریافت نکنید. با توجه به این مساله، حتی شاید لازم باشد که به طور جدی برای درمان اقدام کنید.

علائم کم خونی ناشی از فقر آهن

در صورتی که شما دچار علائم زیر باشید، به کم خونی ناشی از فقر آهن مشکوک هستید:

رنگ ‌پریدگی پوست، لب‌ ها و ناخن‌ ها

احساس خستگی یا ضعف

سرگیجه

سردرد

ضربان قلب بالا

خواب به ‌هم ریخته

در این شرایط باید حتما به پزشک مراجعه کرد، چرا که ثابت شده است در مواردی ابتلا به سرطان خون با کم خونی مرتبط است.