خواص لواشک و فوایدی که بعید است بدانید
خواص لواشک به میوه های بر می گردد که از آن تهیه می شود زیرا می توان آن را از میوه های بسیار متنوعی درست کرد. برای تهیه لواشک عصاره غلیظی از میوه ها آماده می شود و سپس در زیر آفتاب یا درون فر خشک می شود و در نهایت لواشک درست می شود.
در زمان های گذشته میوه های اضافی را له می کردند سپس آنها را به مدت چند روز در زیر آفتاب قرار می دادند تا خشک شوند و لواشک خانگی درست می‌کردند. با گذشت زمان تولید لواشک به صورت صنعتی شروع شد.
در این فرآیند ترکیبی از میوه ها و مواد افزودنی برای تهیه لواشک استفاده می شود. با این حال، اساس تهیه لواشک در هر دو روش خانگی و صنعتی کم و بیش یکی است. در کشورهای اروپایی لواشک با نام fruit leather یا چرم میوه شناخته می شود. در ادامه مقاله در نشریه جهان شیمی فیزیک توضیحات بیشتری در رابطه با خواص لواشک ارائه می گردد لطفا همراه ما باشید.
روش تولید لواشک
در روش صنعتی لواشک از مخلوط کردن پوره میوه و افزودن موادی مانند پکتین، شکر، شربت گلوکز، اسید، متابی سولفیت پتاسیم و رنگ تولید می شود. در این روش میوه ها در شرایط خاصی آبگیری می شوند و پس طی کردن مراحل مختلف وارد فاز آخر تولید و بسته بندی می شوند.
لواشک به دلیل داشتن فیبر و کربوهیدرات زیاد و همچنین مقدار کمی چربی، طعمی خوشمزه و مطبوع دارد و به راحتی قابل جویدن است. لواشک به دلیل اینکه وزن بسیار کمی دارد به راحتی می توان آن را ذخیره و بسته بندی کرد.
همچنین به دلیل اینکه اساس آن انواع میوه طبیعی است دارای مقادیر زیادی فیبر، مواد معدنی، کربوهیدرات، آنتی اکسیدان ها و انواع ویتامین ها است بنابراین می تواند یک میان وعده بسیار مفید باشد.
چرا در ایران به آن لواشک می گویند
نام لواشک به دلیل شباهت آن به نان لواش است که یکی از انواع نان های ایرانی است که بسیار سبک و نازک است و خمیر کمی دارد. همانطور که گفته شد پس از اینکه عصاره میوه ها آماده شود آنها را روی سینی می ریزند تا یک لایه نازک تشکیل شود بدین ترتیب یک ورقه نازک از عصاره میوه خشک تهیه می شود.
ایرانی ها اغلب در اواخر تابستان لواشک درست می کنند که این چند دلیل دارد اول اینکه از قدیم در فصل تابستان میوه‌ها را خشک می کردند تا بتوانند در زمستان به انواع میوه دسترسی داشته باشند و این یک سنت قدیمی در ایران است.
دلیل دیگر تنوع زیاد میوه ها در فصل تابستان است که در نتیجه می توان از میوه های بسیار رسیده و مازاد، لواشک های میوه ای با طعم های مختلف تهیه کرد. همچنین آب و هوای تابستان گرم و خشک است و فرآیند خشک کردن و تهیه این خوراکی را تسهیل می کند.
تاریخچه تولید لواشک
طبق تحقیقات انجام شده مردم خاورمیانه برای اولین بار دریافتند که میوه های تازه را می توان در صورت پختن، پوره و خشک کردن به مدت یک سال نگهداری کرد. احتمالا اولین میوه ای که به عنوان لواشک استفاده کرده اند زردآلو بوده است.
در تمام کتاب های آشپزی باستانی از لواشک میوه ای به عنوان خوراکی خاورمیانه ای یا ایرانی یاد شده است. لواشک در کتاب های آشپزی ارمنی باستق نامیده می شود که دستور العمل‌هایی برای تهیه لواشک را به روش های قدیمی در خانه ارائه می دهد.
دراین کتاب آمده است که میوه ها را پس از پختن خشک کرده و به صورت پوره در سینی های فلزی ریخته و سپس آنها را در زیر آفتاب قرار می دهند تا خشک شوند. سپس محصول را به شکل های دلخواه برش داده و در ظرف شیشه ای نگهداری می کنند.
ترکیبات لواشک چیست
ماده اصلی تهیه لواشک میوه است و لواشک به صورت تک میوه ای، دو میوه ای و چند میوه ای تهیه می شود.هر میوه گوشتی را که خیلی دوست دارید را به راحتی می توانید به لواشک تبدیل کنید و حتی می توانید چندین نوع میوه را باهم مخلوط کنید و طعمی جدید را به وجود آورید. ماده دیگرکه به لواشک اضافه می شود نمک است. نمک هم برای خوش طعم شدن و هم برای طولانی شدن زمان نگهداری لواشک به این ماده اضافه می شود.
در روش های صنعتی تولید لواشک از افزودنی هایی دیگری مانند اسید سیتریک یا رنگ های خوراکی مجاز نیز استفاده می شود تا طعم و رنگی خاص به لواشک بدهد.
ویژگی های فیزیکی مهم لواشک
- لواشک باید عاری ازهر گونه قارچ و کپک باشد.
- ضخامت لواشک باید بین ۱ تا ۵ میلی متر باشد و در تمامی قسمت ها باید کاملا یکنواخت باشد
- رنگ ظاهری یک لواشک خوب باید رنگ طبیعی میوه ای باشد که از آن استفاده شده است و یا حداقل کمی تیره تر از رنگ واقعی آن میوه باشد.
- لواشک باید بو و طعم طبیعی میوه استفاده شده درآن را داشته باشد و همچنین بو و طعم های دیگر مانند ترشیدگی، سوختگی یا کپک زدگی را نداشته باشد.
- مواد اضافی مانند تکه های پوست، هسته، دانه و دم میوه، برگ، خاک و شن نیز نباید در لواشک وجود داشته باشد.
ویژگی های شیمیایی مهم لواشک
- میزان رطوبت لواشک خوب بین ۱۰ تا۱۵ درصد است
- میزان خاکستر کل ۲ تا ۵/۴ درصد
- میزان حداکثر خاکستر نامحلول در اسید ۱/۰ درصد
- میزان حداکثراسیدیته در کل لواشک حاوی اسید سیتریک ۷ درصد
- البته برای میوه های ترش ۱۰ درصد و (میزان PH باید بین ۵/۴ – ۵/۲ باشد)
مواد افزودنی لواشک
به جز مواد مجازی که در زیر آمده است هیچ ماده دیگری نباید به مواد اولیه لواشک مورد استفاده قرار بگیرد.
- نمک خوراکی به میزان حداکثر ۲ درصد ( در لواشک هایی که طعم غالب آنها ترش است افزودن نمک تا ۳ درصد نیز مجازاست ).
- ساکاروز و گلوکز دو شیرین کننده های مجاز در لواشک هستند.
- افزودن اسید های میوه ای مانند اسید سیتریک، اسید مالیک و اسید تارتاریک نیز مجاز است.
- افزودن هرگونه مواد طعم دهنده و نگهدارنده به لواشک غیرمجاز است.
کدام میوه ها برای لواشک مناسب هستند
میوه های رسیده مانند آلو یا آلبالو، سیب، هلو، انار و تمام میوه هایی که بافت گوشتی و آبدار دارند برای تهیه لواشک مناسب هستند. در ایران معمولا قبل از اینکه میوه های اضافی خراب شوند از آنها برای تهیه لواشک خانگی استفاده می کنند.
البته باید در نظر داشته باشیم که بسیاری از میوه ها منبع خوبی از ویتامین C هستند که بخش زیادی از این ویتامین، طی فرآیند خرد و خشک کردن تخریب می شود و از بین می رود.
خواص لواشک در طب سنتی
لواشک یک میان وعده خوب و خوشمزه است که معمولا بین بچه ها طرفدار زیادی دارد. لواشک بسته به میوه ای که از آن درست می شود، می تواند اثرات متفاوتی بر سلامتی داشته باشد که در ادامه آمده است.
خواص لواشک زرشک
برای کنترل قند خون و فشار خون، کاهش تب، کنترل ضربان قلب، درمان و پیشگیری از درد‌های روماتیسمی و مفصلی مفید است.
خواص لواشک سیب
لواشک سیب معمولا در ترکیب با سایر میوه ها مانند آلو و زردآلو به صورت ترکیبی تولید و به بازار عرضه می شود. از مهمترین خواص لواشک سیب رفع یبوست و کمک به رفع مشکلات گوارشی است.
خواص لواشک زغال اخته
به دلیل داشتن مواد ضد میکروبی از مبتلا شدن به عفونت های مجاری ادراری جلوگیری می کند. همچنین برای رفع بی خوابی نیز بسیار موثر است.
خواص لواشک لیمو
به دلیل داشتن خواص ضد میکروبی تاثیر زیادی در مشکلات کلیه، آلرژی و لاغری دارد.
خواص لواشک انار
این لواشک در تنظیم اوره و کلسترول، از بین بردن سموم و تعدیل مایعات بدن نقش چشمگیری دارد.به خاطر داشته باشید که لواشک هرگز نمی تواند به طور کامل جایگزین میوه های تازه شود زیرا فرآیند ساخت آن باعث از بین رفتن برخی از مواد مغذی مانند ویتامین ها می شود.
همچنین لواشک های خانگی سالم تر از لواشک های صنعتی هستند. مقادیر اضافی نمک و سایر مواد افزودنی در لواشک صنعتی می تواند برای سلامتی مضر باشد.
خواص لواشک آلوچه
لواشک آلوچه یکی از لواشک های خوشمزه و پرطرفدار است که تمام خواص آلو را دارد. این لواشک خصوصا برای تنظیم دستگاه گوارش بسیار مفید است و یبوست را از بین می برد.
خواص لواشک شلیل
لواشک شلیل سرشار از فیبر است و به دلیل کالری پایین برای کاهش وزن و رفع یبوست بسیار مفید است. این لواش باعث جوانسازی پوست شده و دیابت و چربی خون را بهبود می بخشد.
طرز تهیه لواشک
لواشک صنعتی
درتولید لواشک به روش صنعتی، علاوه براستفاده از انواع میوه و طی کردن مراحل شستشو و پختن و پوره کردن در مرحله آماده سازی ازمواد افزودنی دیگری نیز استفاده می شود به عنوان مثال برای ایجاد قوام از پکتین یا ژلاتین گیاهی و برای افزایش ماندگاری و ایجاد طعم ترش و شور،چ از اسید های آلی و نمک استفاده می شود. همچنین از شکر، گلوکز و ساکارز برای تنظیم و تعدیل طعم ترش و شیرین میوه ها استفاده می شود.
لواشک خانگی
برای تهیه لواشک به میوه های شسته و آماده شده نیاز دارید. شما می توانید از انواع سیب، آلوچه و زردآلو و میوه های دیگر مورد علاقه تان برای تهیه لواشک استفاده کنید .همچنین به نمک، رب انار (اگر دوست داشتید) و روغن مایع نیز نیاز دارید.
پس از شستن میوه ها، پوست و هسته آنها را جدا می کنیم. سپس میوه ها را در یک قابلمه ریخته و روی میوه ها آب می ریزیم. میوه ها به مدت حداقل دو ساعت به آرامی باید کاملا پخته شوند. در این دو ساعت که میوه ها در حال پخته شدن هستند با یک کفگیر میوه ها را له کرده تا بهتر پخته و یک دست شوند.
سپس کمی نمک به میوه ها اضافه می کنیم. بهتر است نمک را کم کم اضافه کنید و مقداری طعم مخلوط را بچشید تا از افزودن نمک اضافی جلوگیری شود. در این مرحله اگر تمایل داشتید، می توانید کمی رب انار نیز درون پوره میوه ها ریخته و به خوبی میوه ها را بهم بزنید.
زمانی که میوه ها کاملا پخته شد و آب میوه ها هم غلیظ شد، شعله را خاموش کرده و اجازه می دهیم کمی سرد شود. سپس میوه های پخته شده را داخل سبد ریخته و با استفاده از یک کفگیر میوه ها را در سبد له می کنیم.
این کار را انقدر ادامه می دهیم تا زمانی که تفاله خیلی کمی باقی بماند، مایع به دست آمده پس از بهم زدن، باید به اندازه ماست غلظت داشته باشد و هیچ گونه ناخالصی نداشته باشد این مخلوط میوه آماده خشک شدن است.
سینی را با مقدار کمی روغن چرب کنید، یک لایه پلاستیکی مانند نایلون را در کف سینی قرار دهید و مخلوط میوه را به طور یکنواخت روی سینی بریزید. حالا می توانید تصمیم بگیرید که لواشک شما چقدر ضخامت داشته باشد. ضخامت ایده آل در لواشک خانگی حدود سه تا چهار میلیمتر است توجه به این نکته ضروری است که ضخامت زیاد لواشک باعث کپک زدن آن می شود.
سپس ظرف ها را در مکانی گرم و خشک و بدون حرکت قرار دهید و اجازه دهید برای چند روز در این محیط بمانند تا کاملا خشک شوند و به راحتی بتوانید آنها را از نایلون جدا کرده و بسته بندی کنید. بهتر است لواشک ها را در یک ظرف در بسته یا نایلون هواگیری شده نگه دارید. همچنین بهتر است از لواشک ها در جای خشک و خنک نگهداری کنید.
روش استفاده از فر
بعد از انجام تمام مراحل آماده سازی، پوره را داخل سینی فری که کاغذ روغنی داخل آن قرار داده اید بریزید و مقداری سینی را جابه جا کنید تا پوره کاملا به صورت یکنواخت در تمامی قسمت ها پخش شود.
سپس فر را با حرارت ۲۰۰ درجه فارنهایت (۹۵ درجه سلسیوس) روشن کنید و سینی های فر را به آرامی داخل آن قرار دهید. به مدت یک تا دو ساعت اجازه دهید سینی ها داخل فر بمانند. البته این زمان بستگی به ضخامت پوره موجود در سینی دارد. تا زمانی که موقع تست آن را فشار می دهید و چسبناک است، سینی های شما باید در فر بمانند. همچنین باید بدانید که برای تهیه لواشک در این روش نباید فر را از قبل گرم کنید چون باعث سوختن لواشک می شود.
لواشک خانگی یا لواشک صنعتی کدامیک بهتر است
لواشک خانگی نسبت به لواشک های صنعتی خواص بیشتری دارد. برای درمان مشکلات کبد و کلیه و سلامت قلب بهتر است از لواشک های خانگی استفاده کنید. در تهیه لواشک های خانگی برخلاف لواشک های صنعتی، از نمک، شکر، اسید و دیگر مواد نگه دارنده استفاده نمی شود و از نظر تغذیه ای و درمانی نیزمی توانند بسیار مفید باشند.
اما یک مشکل بزرگ در تولید لواشک های خانگی وجود دارد، همانطور که می دانیم برای خشک کردن این لواشک ها از فضای آزاد استفاده می شود که حشرات موذی آلوده، گرد و غبار، میکروب های هوازی، ذرات سرب معلق در هوای شهری و فضولات پرندگان و چارپایان در مناطق روستایی، عواملی هستند که می توانند باعث به وجود آمدن انواع بیماری ها شوند به همین دلیل اکثر افراد تمایل بیشتری به مصرف لواشک های صنعتی دارند.
مزایای مصرف لواشک برای سلامتی
لواشک در واقع میوه ای است که آب ندارد. این فرآیند با استفاده از دستگاه آبگیری مواد غذایی به صورت صنعتی انجام می شود و آب میوه را از بین می برد تا میوه ماندگاری زیادی داشته باشد.
همچنین مقرون به صرفه است زیرا امکان خرید میوه ها را به صورت عمده فراهم می کند و تضمین می کند که خراب نمی شوند. در ادامه برخی از مزایای لواشک برای سلامتی آورده شده است.
حاوی مواد مغذی فراوان است
لواشک طی فرآیندی تهیه می شود که در آن میوه ها خشک می شوند ولی مواد مغذی موجود در میوه کاملا حفظ می شوند. اساسا میوه های خشک سرشار از مواد مغذی مانند فیبر، مواد معدنی، فسفر، کلسیم و آهن هستند. محتوای بالای مواد مغذی سلامت فرد را تضمین می کند و با خستگی و سایر مشکلات سلامتی مبارزه می کند.
به هضم غذا کمک می کند
لواشک از میوه طبیعی تهیه می شود که فواید بسیار زیادی برای سلامتی دارد. فیبرهای موجود در آن به فرآیند هضم کمک می کند، همچنین دستگاه گوارش را تمیز می کند و در نتیجه از بیماری هایی مانند یبوست و سایر مشکلات مثانه جلوگیری خواهد کرد.
با خستگی مبارزه می کند
مصرف لواشک به دلیل داشتن مقدار زیادی ویتامین و مواد معدنی فراوان می تواند به سلامتی بدن و همچنین به مبارزه با خستگی کمک کند.
به رفع ناراحتی های معده کمک می کند
مصرف بعضی از انواع لواشک ها مانند لواشک آلو می تواند به رفع ناراحتی معده کمک کنند. روش تهیه این لواشک بسیار ساده است و از انواع آلو قابل تهیه است.
به رفع یبوست کمک می کند
لواشک به دلیل داشتن خواص ضد باکتری باعث تحریک روده می شود و عملکرد دستگاه گوارش را تنظیم می کند. زمانی که به یبوست دچار می شوید بهتر است لواشک مصرف کنید تا یبوست شما برطرف شود.
از عفونت ادراری جلوگیری می کند
مصرف لواشک باعث پیشگیری از عفونت های ادراری در زنان و مردان می شود.
به سلامت پوست کمک می کند
فیبر موجود در لواشک می تواند به دفع سموم بدن کمک کند و همین امر باعث بهبود سلامت پوست می شود.
خاصیت ضد سرطانی دارد
لواشک ها سرشار از آنتی اکسیدان هستند و آنتی اکسیدان ها باعث از بین رفتن رادیکال های آزاد و همچنین کمک به سلول های آسیب دیده برای بازسازی مجدد می شوند که در نتیجه می توانند از به وجود آمدن سلول های سرطانی جلوگیری کنند.
به دفع سنگ کلیه کمک می کند
لواشک دارای خاصیت اسیدی بسیار قوی است که برای دفع سنگ کلیه بسیار موثر است.
مضرات لواشک
لواشک دارای مقدار زیادی نمک است بنابراین مصرف زیاد لواشک به علت داشتن مقادیر بالایی سدیم و پتاسیم باعث دفع آب بدن و در نتیجه موجب کم آبی بدن می شود. مصرف انواع لواشک برای افرادی که درگیرمشکلات معده مانند ریفلاکس و یا ترشح زیاد اسید معده هستند به شدت مضر است.
مصرف بیش از اندازه انواع ترشی و لواشک به علت داشتن مقادیر زیاد اسید باعث از بین رفتن مینای دندان می شود. بزرگترین مشکل آلوچه یا میوه هایی که به لواشک تبدیل می شوند، میزان بالای اسیدیته آنهاست.
همچنین بچه ها معمولا لواشک یا آلوچه را د‌هانشان می گذارند و آن را به آرامی می مکند و به دلیل اسیدیته بالا این کار در طولانی مدت می تواند باعث فرسایش سطح مینای دندان آنها شود. به همین دلیل بهتر است بعد از مصرف این نوع خوراکی ها حتما مقداری آب بنوشید. مصرف بیش از اندازه لواشک ها و ترشی ها می تواند موجب اختلالات قاعدگی در زنان و دختران جوان شود.
خواص لواشک برای کبد
مهمترین خاصیت لواشک برای کبد پاکسازی و دفع سموم موجود در کبد، درمان کبد چرب است و بهترین نوع لواشک برای درمان این مشکلات کبد، لواشک های زردآلو و آلوچه هستند.
این دو میوه سرشار از مواد معدنی و مواد مغذی هستند که به محافظت از کبد کمک می کنند. لواشک سرشار از ویتامین C، ویتامین D، ویتامین E و بسیاری از ویتامین ها و مواد معدنی است که به تقویت کبد کمک می کند و همچنین از آن محافظت می کند و ازایجاد التهاب های ناشی از عوامل مختلف نیز جلوگیری خواهد کرد.
لواشک،این خوراکی خوشمزه سرشار از آنتی اکسیدان ها است که با سلول های بیگانه مبارزه می کند و آنها را از بین می برد. لواشک توانایی درمان انواع بیماری های کبد را دارد و همچنین ممکن است برخی از بیماری های کبد به استرس مربوط باشد که لواشک می تواند به از بین بردن استرس نیز کمک کند.
خواص لواشک برای دیابت
لواشک های خانگی را افراد دیابتی می توانند به مقدار کم مورد استفاده قرار دهند اما مصرف لواشک های صنعتی به دلیل افزودنی هایی مانند قند ممکن است برای این افراد مناسب نباشد.
خواص لواشک برای لاغری
بعضی از میوه ها دارای محتوای فیبر بالایی هستند که باعث می شود فرد برای مدت طولانی تری احساس سیری داشته باشد. انواع لواشک به دلیل داشتن فیبر بالا می تواند جایگزین بهتری برای انواع شیرینی مخصوصا برای افراد دارای اضافه وزن باشد.
کنترل موثر مصرف کربوهیدرات ها و قندها باعث می شود که بطور خودکار مقداری از اضافه وزن خود را کاهش دهید. لواشک کالری پایینی دارد بنابراین می تواند به عنوان یک میان وعده که مصرف مقدار مشخصی از آن باعث اضافه وزن نمی شود در رژیم غذایی شما قرار بگیرد.
مصرف لواشک در بارداری
ویار یا میل به یک ماده غذایی خاص در دوران بارداری بسیار رایج است و بسیاری از زنان باردار در این دوران بیشتر به ترشی جات و لواشک علاقمند می شوند. اگر لواشک و سایر ترشیجات به اندازه و نه بیش از حد مصرف شود، مشکلی پیش نمی آید. البته ذکر این نکته ضروری است که لواشک باید خانگی باشد. در دوران بارداری خوردن لواشک انبه به علت وجود یک باکتری خاص به نام لیستریا ممنوع است.
فواید خوردن لواشک در بارداری
مادران باردار بدون اجازه پزشک بهتر است لواشک را مصرف نکنند. از فواید مصرف لواشک در دوران بارداری می توان به موارد زیر اشاره کرد.
حفظ تعادل الکترولیت های بدن مادر
مصرف لواشک در دوران بارداری می تواند باعث حفظ تعادل الکترولیت های بدن مادر در دوران بارداری شود.
جلوگیری از اضافه وزن در بارداری
لواشک یک خوراکی بدون کلسترول و چربی است بنابراین می تواند یک میان وعده سالم باشد. همچنین از افزایش وزن بیش از حد در دوران بارداری نیز جلوگیری می کند.
پیشگیری از یبوست بارداری
لواشک باعث هضم بهترغذاها و بهبود عملکرد دستگاه گوارش می شود و از یبوست بارداری نیز جلوگیری می کند.
تقویت سیستم ایمنی مادر
مصرف لواشک در بارداری باعث تقویت سیستم ایمنی مادر می شود. همچنین از سقط جنین نیز جلوگیری می کند زیرا دارای خواص آنتی اکسیدانی است و منبع خوبی از ویتامین های K ،A و C است.
مضرات خوردن لواشک در بارداری
در تهیه لواشک از مقدار زیادی نمک استفاده می شود که این مسئله باعث ایجاد ورم بیش از حد دست ها و پاها و افزایش فشار خون مادر می شود. همچنین به علت وجود باکتری در لواشک های غیر بهداشتی، ممکن است در دوران بارداری مسمومیت بارداری ایجاد شود.
خدا بگم چیکارتون کنه هوس کردم